John 6

After these things Jesus went over the sea of Galilee, which is the sea of Tiberias.

بعد از این عیسی به طرف دیگر دریای جلیل كه در دریای طبریه است رفت

And a great multitude followed him, because they saw his miracles which he did on them that were diseased.

و عدّهٔ زیادی، كه معجزات او را در شفا دادن به بیماران دیده بودند، به دنبال او رفتند.

And Jesus went up into a mountain, and there he sat with his disciples.

آنگاه عیسی به بالای كوهی رفت و با شاگردان خود در آنجا نشست.

And the passover, a feast of the Jews, was nigh.

روزهای عید فصح یهودیان نزدیک بود.

When Jesus then lifted up his eyes, and saw a great company come unto him, he saith unto Philip, Whence shall we buy bread, that these may eat?

وقتی عیسی به اطراف نگاه كرد و عدّهٔ زیادی را دید كه به طرف او می‌آیند، از فیلیپُس پرسید: «از كجا باید نان بخریم تا اینها بخورند؟»

And this he said to prove him: for he himself knew what he would do.

عیسی این را از روی امتحان به او گفت زیرا خود او می‌دانست چه باید بكند.

Philip answered him, Two hundred pennyworth of bread is not sufficient for them, that every one of them may take a little.

فیلیپُس پاسخ داد: «دویست سکّهٔ نقره نان هم كافی نیست كه هر یک از آنها کمی بخورد.»

One of his disciples, Andrew, Simon Peter's brother, saith unto him,

یکی از شاگردانش به نام اندریاس كه برادر شمعون پطرس بود، به او گفت:

There is a lad here, which hath five barley loaves, and two small fishes: but what are they among so many?

«پسر بچّه‌ای در اینجا هست كه پنج نان جو و دو ماهی دارد، ولی آن برای این عدّه چه می‌شود؟»

And Jesus said, Make the men sit down. Now there was much grass in the place. So the men sat down, in number about five thousand.

عیسی گفت: «مردم را بنشانید.» در آنجا سبزه بسیار بود، پس مردم كه در حدود پنج هزار مرد بودند، نشستند.

And Jesus took the loaves; and when he had given thanks, he distributed to the disciples, and the disciples to them that were set down; and likewise of the fishes as much as they would.

آنگاه عیسی نانها را برداشت، خدا را شكر كرد و در میان مردم، كه بر روی زمین نشسته بودند تقسیم نمود. ماهیان را نیز همین‌طور هرقدر خواستند تقسیم كرد.

When they were filled, he said unto his disciples, Gather up the fragments that remain, that nothing be lost.

وقتی همه سیر شدند، به شاگردان گفت: «خورده‌های نان را جمع كنید تا چیزی تلف نشود.»

Therefore they gathered them together, and filled twelve baskets with the fragments of the five barley loaves, which remained over and above unto them that had eaten.

پس شاگردان آنها را جمع كردند و دوازده سبد از خورده‌های باقیماندهٔ آن پنج نان جو پُر نمودند.

Then those men, when they had seen the miracle that Jesus did, said, This is of a truth that prophet that should come into the world.

وقتی مردم این معجزهٔ عیسی را دیدند گفتند: «در حقیقت این همان نبی موعود است كه می‌بایست به جهان بیاید.»

When Jesus therefore perceived that they would come and take him by force, to make him a king, he departed again into a mountain himself alone.

پس چون عیسی متوجّه شد كه آنها می‌خواهند او را بزور برده پادشاه سازند، از آنها جدا شد و تنها به كوهستان رفت.

And when even was now come, his disciples went down unto the sea,

در وقت غروب، شاگردان به طرف دریا رفتند

And entered into a ship, and went over the sea toward Capernaum. And it was now dark, and Jesus was not come to them.

و سوار قایق شده به آن طرف دریا به سوی كفرناحوم حركت كردند. هوا تاریک شده بود و عیسی هنوز پیش ایشان برنگشته بود.

And the sea arose by reason of a great wind that blew.

باد شدیدی شروع به وزیدن كرد و دریا توفانی شد.

So when they had rowed about five and twenty or thirty furlongs, they see Jesus walking on the sea, and drawing nigh unto the ship: and they were afraid.

وقتی در حدود شش کیلومتر جلو رفتند، عیسی را دیدند كه بر روی آب قدم می‌زند و به طرف قایق می‌آید. آنها ترسیدند.

But he saith unto them, It is I; be not afraid.

امّا عیسی به آنها گفت: «من هستم، نترسید.»

Then they willingly received him into the ship: and immediately the ship was at the land whither they went.

می‌خواستند او را به داخل قایق بیاورند، ولی قایق بزودی به مقصد رسید.

The day following, when the people which stood on the other side of the sea saw that there was none other boat there, save that one whereinto his disciples were entered, and that Jesus went not with his disciples into the boat, but that his disciples were gone away alone;

روز بعد مردمی كه در كنارهٔ دیگر دریا ایستاده بودند دیدند كه، به جز همان قایقی كه شاگردان سوار شده بودند، قایق دیگری در آنجا نبود و عیسی هم سوار آن نشده بود، بلكه شاگردان بدون عیسی رفته بودند.

(Howbeit there came other boats from Tiberias nigh unto the place where they did eat bread, after that the Lord had given thanks:)

ولی قایقهای دیگری از طبریه به نزدیكی همان محلی كه مردم نانها را بعد از شکرگزاری خداوند خورده بودند، رسیدند.

When the people therefore saw that Jesus was not there, neither his disciples, they also took shipping, and came to Capernaum, seeking for Jesus.

وقتی مردم دیدند كه عیسی و شاگردانش در آنجا نیستند، سوار این قایقها شده در جستجوی عیسی به كفرناحوم رفتند.

And when they had found him on the other side of the sea, they said unto him, Rabbi, when camest thou hither?

همین‌که او را در آن طرف دریا پیدا كردند، به او گفتند: «ای استاد، چه وقت به اینجا آمدی؟»

Jesus answered them and said, Verily, verily, I say unto you, Ye seek me, not because ye saw the miracles, but because ye did eat of the loaves, and were filled.

عیسی پاسخ داد: «یقین بدانید به علّت معجزاتی كه دیده‌اید نیست كه به دنبال من آمده‌اید، بلكه به‌خاطر نانی كه خوردید و سیر شدید.

Labour not for the meat which perisheth, but for that meat which endureth unto everlasting life, which the Son of man shall give unto you: for him hath God the Father sealed.

برای خوراک فانی تلاش نكنید بلكه برای خوراكی كه تا حیات جاودان باقی می‌ماند یعنی خوراكی كه پسر انسان به شما خواهد داد، زیرا كه پدر او را تأیید كرده است.»

Then said they unto him, What shall we do, that we might work the works of God?

آنها از او پرسیدند: «وظیفهٔ ما چیست؟ چطور می‌توانیم كارهایی را كه خدا از ما می‌خواهد انجام دهیم؟»

Jesus answered and said unto them, This is the work of God, that ye believe on him whom he hath sent.

عیسی به ایشان پاسخ داد: «آن کاری كه خدا از شما می‌خواهد این است كه به کسی‌که فرستاده است ایمان بیاورید.»

They said therefore unto him, What sign shewest thou then, that we may see, and believe thee? what dost thou work?

آنها گفتند: «چه معجزه‌ای نشان می‌دهی تا به تو ایمان بیاوریم؟ چه می‌کنی؟

Our fathers did eat manna in the desert; as it is written, He gave them bread from heaven to eat.

نیاکان ما در بیابان مَنّا را خوردند و چنانکه كتاب‌مقدّس می‌فرماید: 'او از آسمان به آنها نان عطا فرمود تا بخورند.'»

Then Jesus said unto them, Verily, verily, I say unto you, Moses gave you not that bread from heaven; but my Father giveth you the true bread from heaven.

عیسی به آنان گفت: «یقین بدانید آن موسی نبود كه از آسمان به شما نان داد، بلكه پدر من نان حقیقی را از آسمان به شما عطا می‌کند،

For the bread of God is he which cometh down from heaven, and giveth life unto the world.

زیرا نان خدا آن است كه از آسمان نازل شده به جهان حیات می‌بخشد.»

Then said they unto him, Lord, evermore give us this bread.

به او گفتند: «ای آقا، همیشه این نان را به ما بده.»

And Jesus said unto them, I am the bread of life: he that cometh to me shall never hunger; and he that believeth on me shall never thirst.

عیسی به آنها گفت: «من نان حیات هستم. هرکه نزد من بیاید، هرگز گرسنه نخواهد شد و هرکه به من ایمان بیاورد، هرگز تشنه نخواهد گردید.

But I said unto you, That ye also have seen me, and believe not.

امّا چنانکه گفتم شما با اینكه مرا دیدید ایمان نیاوردید.

All that the Father giveth me shall come to me; and him that cometh to me I will in no wise cast out.

همهٔ کسانی‌که پدر به من می‌بخشد به سوی من خواهند آمد و کسی را که پیش من می‌آید بیرون نخواهم كرد.

For I came down from heaven, not to do mine own will, but the will of him that sent me.

من از آسمان به زمین آمده‌ام نه به‌خاطر آنكه ارادهٔ خود را به عمل آورم، بلكه ارادهٔ فرستندهٔ خویش را

And this is the Father's will which hath sent me, that of all which he hath given me I should lose nothing, but should raise it up again at the last day.

و ارادهٔ فرستندهٔ من این است كه من از همهٔ کسانی‌که او به من داده است حتّی یک نفر را هم از دست ندهم، بلكه در روز بازپسین آنها را زنده كنم.

And this is the will of him that sent me, that every one which seeth the Son, and believeth on him, may have everlasting life: and I will raise him up at the last day.

زیرا خواست پدر من این است كه هرکس پسر را می‌بیند و به او ایمان می‌آورد، صاحب حیات جاودان گردد. و من او را در روز بازپسین زنده خواهم كرد.»

The Jews then murmured at him, because he said, I am the bread which came down from heaven.

پس یهودیان شكایت‌كنان به او اعتراض كردند، زیرا او گفته بود: «من آن نانی هستم كه از آسمان نازل شده است.»

And they said, Is not this Jesus, the son of Joseph, whose father and mother we know? how is it then that he saith, I came down from heaven?

آنها گفتند: «آیا این مرد عیسی، پسر یوسف، نیست كه ما پدر و مادر او را می‌شناسیم؟ پس چگونه می‌گوید: 'من از آسمان آمده‌ام.'»

Jesus therefore answered and said unto them, Murmur not among yourselves.

عیسی در جواب گفت: «این‌قدر شكایت نكنید.

No man can come to me, except the Father which hath sent me draw him: and I will raise him up at the last day.

هیچ‌کس نمی‌تواند نزد من بیاید، مگر اینكه پدری كه مرا فرستاد او را به طرف من جذب نماید و من او را در روز بازپسین زنده خواهم ساخت.

It is written in the prophets, And they shall be all taught of God. Every man therefore that hath heard, and hath learned of the Father, cometh unto me.

در كتب انبیا نوشته شده است: همه از خدا تعلیم خواهند یافت. بنابراین هرکس صدای پدر را شنیده واز او تعلیم گرفته باشد، نزد من می‌آید.

Not that any man hath seen the Father, save he which is of God, he hath seen the Father.

البتّه هیچ‌کس پدر را ندیده است. فقط کسی‌که از جانب خدا آمده پدر را دیده است.

Verily, verily, I say unto you, He that believeth on me hath everlasting life.

یقین بدانید کسی‌که به من ایمان می‌آورد حیات جاودان دارد.

I am that bread of life.

من نان حیات هستم.

Your fathers did eat manna in the wilderness, and are dead.

نیاکان شما در بیابان مَنّا را خوردند ولی مردند.

This is the bread which cometh down from heaven, that a man may eat thereof, and not die.

امّا من دربارهٔ نانی صحبت می‌کنم كه از آسمان نازل شده است و اگر کسی از آن بخورد هرگز نمی‌میرد.

I am the living bread which came down from heaven: if any man eat of this bread, he shall live for ever: and the bread that I will give is my flesh, which I will give for the life of the world.

من آن نان زنده هستم كه از آسمان آمده است. هرکه این نان را بخورد تا ابد زنده خواهد ماند و نانی كه من خواهم داد، بدن خودم می‌باشد، كه آن را به‌خاطر حیات جهانیان می‌دهم.»

The Jews therefore strove among themselves, saying, How can this man give us his flesh to eat?

یهودیان با یكدیگر به مشاجره پرداختند و می‌گفتند: «چگونه این شخص می‌تواند بدن خود را به ما بدهد تا بخوریم؟»

Then Jesus said unto them, Verily, verily, I say unto you, Except ye eat the flesh of the Son of man, and drink his blood, ye have no life in you.

عیسی پاسخ داد: «یقین بدانید اگر بدن پسر انسان را نخورید و خون او را نیاشامید در خودتان حیات ندارید.

Whoso eateth my flesh, and drinketh my blood, hath eternal life; and I will raise him up at the last day.

هركه بدن مرا بخورد و خون مرا بیاشامد حیات جاودان دارد و من در روز بازپسین او را زنده خواهم ساخت.

For my flesh is meat indeed, and my blood is drink indeed.

زیرا جسم من خوراک حقیقی و خون من نوشیدنی حقیقی است.

He that eateth my flesh, and drinketh my blood, dwelleth in me, and I in him.

هرکه جسم مرا می‌خورد و خون مرا می‌آشامد، در من ساكن است و من در او.

As the living Father hath sent me, and I live by the Father: so he that eateth me, even he shall live by me.

همان طوری که پدر زنده مرا فرستاد و من به وسیلهٔ پدر زنده هستم، هرکه مرا بخورد به وسیلهٔ من زنده خواهد ماند.

This is that bread which came down from heaven: not as your fathers did eat manna, and are dead: he that eateth of this bread shall live for ever.

این نانی كه از آسمان نازل شده، مانند نانی نیست كه نیاکان شما خوردند و مردند. زیرا هرکه از این نان بخورد تا به ابد زنده خواهد ماند.»

These things said he in the synagogue, as he taught in Capernaum.

این چیزها را عیسی هنگامی‌که در كنیسه‌ای در كفرناحوم تعلیم می‌داد فرمود.

Many therefore of his disciples, when they had heard this, said, This is an hard saying; who can hear it?

بسیاری از پیروانش هنگامی‌که این را شنیدند گفتند: «این تعلیم سخت است، چه کسی می‌تواند به آن گوش دهد؟»

When Jesus knew in himself that his disciples murmured at it, he said unto them, Doth this offend you?

وقتی عیسی احساس كرد كه پیروانش از این موضوع شكایت می‌کنند، به آنها گفت: «آیا این مطلب باعث لغزش شما شد؟

What and if ye shall see the Son of man ascend up where he was before?

پس اگر پسر انسان را ببینید كه به مكان اول خود صعود می‌كند چه خواهید كرد؟

It is the spirit that quickeneth; the flesh profiteth nothing: the words that I speak unto you, they are spirit, and they are life.

روح است كه حیات می‌بخشد ولی جسم فایده‌ای ندارد. سخنانی كه به شما می‌گویم روح و حیات است

But there are some of you that believe not. For Jesus knew from the beginning who they were that believed not, and who should betray him.

ولی بعضی از شما ایمان ندارید.» زیرا عیسی از ابتدا کسانی را كه ایمان نداشتند و همچنین آن کسی را كه بعداً او را تسلیم كرد می‌شناخت.

And he said, Therefore said I unto you, that no man can come unto me, except it were given unto him of my Father.

پس گفت: «به همین دلیل به شما گفتم كه هیچ‌کس نمی‌تواند نزد من بیاید، مگر آنكه پدر من این فیض را به او عطا كرده باشد.»

From that time many of his disciples went back, and walked no more with him.

از آن به بعد بسیاری از پیروان او برگشتند و دیگر با او همراهی نكردند.

Then said Jesus unto the twelve, Will ye also go away?

آن وقت عیسی از دوازده حواری پرسید: «آیا شما هم می‌خواهید مرا ترک كنید؟»

Then Simon Peter answered him, Lord, to whom shall we go? thou hast the words of eternal life.

شمعون پطرس در جواب گفت: «ای خداوند، نزد كه برویم؟ كلمات حیات جاودانی نزد توست.

And we believe and are sure that thou art that Christ, the Son of the living God.

ما ایمان و اطمینان داریم كه تو آن پاک مرد خدا هستی.»

Jesus answered them, Have not I chosen you twelve, and one of you is a devil?

عیسی پاسخ داد: «آیا من شما دوازده نفر را برنگزیدم؟ در حالی‌كه یکی از شما ابلیسی است.»

He spake of Judas Iscariot the son of Simon: for he it was that should betray him, being one of the twelve.

این را دربارهٔ یهودای اسخریوطی پسر شمعون گفت. زیرا او كه یکی از آن دوازده حواری بود، قصد داشت عیسی را تسلیم كند.