Proverbs 24

بر اشخاص شریر حسادت نورز و آرزوی دوستی با آنها را نداشته باش،

Не завиждай на зли хора и не пожелавай да си с тях,

زیرا تمام فکر آنها این است که به مردم ظلم کنند، و هرگاه که دهان باز می‌کنند، دربارهٔ شرارت گفت‌وگو می‌کنند.

защото сърцето им измисля насилие и устните им говорят за беда.

خانه بر اساس حکمت و عقل آباد می‌گردد و

С мъдрост се гради дом и с разум се утвърждава,

با دانایی اتاقهای آن از اسباب نفیس و گران‌قیمت پُر می‌شوند.

и чрез знание стаите се напълват с всякакви скъпоценни и приятни богатства.

شخص دانا و فهمیده، از قدرت زیاد برخوردار است و همیشه به قدرت خود می‌افزاید.

Мъдър човек се укрепява и човек със знание расте в сила,

پیروزی در جنگ بستگی به تدبیر خوب و مشورت زیاد دارد.

защото чрез мъдър съвет ще водиш войната си и в множеството на съветниците има избавление.

شخص احمق نمی‌تواند به حکمت دست یابد. وقتی موضوع مهمی مورد بحث قرار می‌گیرد، او حرفی برای گفتن ندارد.

Мъдростта е непостижима за безумния, той не отваря устата си в портата.

کسی‌که دایم نقشه‌های پلید در سر می‌پروراند، دردسرآفرین خوانده خواهد شد.

Който замисля да прави зло, ще се нарече коварен човек.

نقشه‌های آدم احمق، گناه‌آلودند و کسی‌که دیگران را مسخره می‌کند، مورد نفرت همهٔ مردم می‌باشد.

Измислянето на безумие е грях и присмивателят е мерзост за хората.

اگر نتوانی سختی‌های زندگی را تحمّل کنی، شخص ضعیفی هستی.

Ако покажеш малодушие в усилно време, силата ти е малка.

از نجات دادن کسی‌که به ناحق محکوم شده است، کوتاهی نکن.

Избавяй теглените към смърт и задържай залитащите към клане.

نگو که از ماجرا بی‌خبر بوده‌ای، زیرا خدایی که جان تو را در دست دارد و از دل تو آگاه است، می‌داند که تو از همه‌چیز باخبر بوده‌ای. او هرکسی را مطابق کارهایش جزا می‌دهد.

Ако кажеш: Ето, ние не знаехме това! — Онзи, който претегля сърцата, не разбира ли? Онзи, който пази душата ти, не знае ли? И няма ли да въздаде на всеки човек според делата му?

فرزندم، همان‌طور که خوردن عسل دهان تو را شیرین می‌کند، کسب حکمت نیز برای جان تو شیرین خواهد بود. کسی‌که حکمت می‌آموزد، آیندهٔ خوبی در انتظارش می‌باشد و امیدهایش برباد نمی‌رود.

Сине мой, яж мед, защото е добър, и медена пита, защото е сладка на вкуса ти.

فرزندم، همان‌طور که خوردن عسل دهان تو را شیرین می‌کند، کسب حکمت نیز برای جان تو شیرین خواهد بود. کسی‌که حکمت می‌آموزد، آیندهٔ خوبی در انتظارش می‌باشد و امیدهایش برباد نمی‌رود.

Знай, че такава е и мъдростта за душата ти — ако я намериш, има бъдеще и надеждата ти няма да се отсече.

مانند بدکاران نباش که منتظر هستند تا خانهٔ مردم درستکار را غارت و ویران کنند،

Не залягай в засада, безбожни човече, против жилището на праведния! Не разваляй мястото му за почивка,

زیرا شخص درستکار حتّی اگر هفت بار هم بیفتد، باز برمی‌خیزد، ولی اشخاص بدکار، گرفتار بلا شده سرنگون می‌گردند.

защото праведният седем пъти пада и пак става, а безбожните ще се сринат във зло.

وقتی دشمنانت دچار مصیبت می‌شوند، خوشحال نشو و هنگامی‌که می‌افتند خوشی نکن،

Не се радвай, когато падне врагът ти, и сърцето ти да не се весели, когато той се препъне,

زیرا خداوند، این کار تو را می‌بیند و نمی‌پسندد و آنگاه از مجازات آنها دست برمی‌دارد.

да не би ГОСПОД да види и това да е зло в очите Му, и Той да отвърне гнева Си от него.

به‌خاطر مردم بدکار، تشویش نداشته باش و به آنها حسادت نورز،

Не се раздразнявай заради злодеите и не завиждай на безбожните,

زیرا شخص بدکار، آینده‌ای ندارد و چراغش خاموش می‌شود.

защото за злия няма да има бъдеще, светилникът на безбожните ще угасне.

فرزندم از خداوند و پادشاه بترس و با کسانی‌که علیه آنها شورش می‌‌کنند، همدست نشو.

Сине мой, бой се от ГОСПОДА и от царя и не се свързвай със смутители,

زیرا نابودی آنها ناگهانی است و کسی نمی‌داند که خداوند و پادشاه چه بلایی بر سر آنها می‌آورند.

защото гибелта им ще се надигне внезапно, а кой знае унищожението и на двамата?

مردان حکیم این سخنان را نیز گفته‌اند: قاضی نباید در داوری از کسی طرفداری کند.

И тези притчи са на мъдрите: Да се показва пристрастие в съд, не е добро.

هرکسی که به مجرم بگوید: «تو بی‌گناه هستی»، مورد لعنت و نفرت مردم قرار می‌گیرد.

Който казва на безбожния: Ти си праведен! — народи ще го кълнат, племена ще го укоряват,

امّا شخصی که گناهکار را محکوم کند، کامیابی و خوشی نصیبش می‌شود.

а онези, които изобличават злия, ще имат благоволение и върху тях ще дойде благословението на добрите.

پاسخ صادقانه نشانهٔ دوستی حقیقی می‌باشد.

Който отговаря с прави думи, целува устни.

اول کسب و کار خود سر و سامان بده، آنگاه خانه و خانواده تشکیل بده.

Подготвй работата си навън и си я приготвй на нивата, а след това и съгради дома си.

برضد همسایه‌ات شهادت دروغ مده و سخنان غلط درباره‌اش بر زبان نیاور.

Не бъди свидетел против ближния си без причина — ще мамиш ли с устните си?

نگو: «همان بلایی را که بر سر من آورده، بر سر خودش می‌آورم.»

Не казвай: Както ми направи той, така ще му направя и аз, ще върна на човека според делата му.

از کنار مزرعهٔ آدم تنبل و تاکستان شخص نادان گذشتم.

Минах покрай нивата на ленивия и покрай лозето на човека без разум,

در همه‌جا خار روییده بود. علفهای هرزه زمین را پوشانده و دیوار مزرعه فروریخته بود.

и ето, всичко беше обрасло с тръни, коприва беше покрила повърхността му и каменната му ограда беше съборена.

با دیدن این منظره به فکر فرورفتم و این درس را آموختم:

И аз, като видях, размислих в сърцето си, погледнах и си взех поука.

کسی‌که دست بر روی دست می‌گذارد و پیوسته می‌خوابد،

Малко спане, малко дрямка, малко сгъване на ръце за сън —

عاقبت تنگدستی همچون راهزن مسلّحی به سراغش می‌آید.

и беднотията ти ще дойде като разбойник, и нуждата ти — като въоръжен мъж.