Proverbs 24

Nie naśladuj ludzi złych, ani żądaj przebywać z nimi;

Ne sekvu malbonajn homojn, Kaj ne deziru esti kun ili;

Albowiem serce ich myśli o drapiestwie, a wargi ich mówią o uciśnieniu.

Ĉar ilia koro pensas pri perfortaĵo, Kaj ilia buŝo parolas malbonaĵon.

Mądrością bywa dom zbudowany, a roztropnością umocniony.

Per saĝo konstruiĝas domo, Kaj per prudento ĝi fortikiĝas;

Zaiste przez umiejętność komory napełnione bywają wszelakiemi bogactwami kosztownemi i wdzięcznemi.

Kaj per sciado la ĉambroj pleniĝas Per ĉia havo grandvalora kaj agrabla.

Człowiek mądry mocny jest, a mąż umiejętny przydaje siły.

Homo saĝa havas forton, Kaj homo prudenta estas potenca.

Albowiem przez mądrą radę zwiedziesz bitwę, a wybawienie przez mnóstwo radców mieć będziesz.

Kun pripenso faru militon; Kaj venko venas per multe da konsilantoj.

Wysokie są głupiemu mądrości; w bramie nie otworzy ust swoich.

Tro alta estas la saĝo por malsaĝulo; Ĉe la pordego li ne malfermos sian buŝon.

Kto myśli źle czynić, tego złośliwym zwać będą.

Kiu intencas fari malbonon, Tiun oni nomas maliculo.

Zła myśl głupiego jest grzechem, a pośmiewca jest obrzydliwością ludzką.

Malico de malsaĝulo estas peko; Kaj blasfemanto estas abomenaĵo por homo.

Jeźli będziesz gnuśnym, tedy w dzień ucisku słaba będzie siła twoja.

Se vi montriĝis malforta en tago de mizero, Via forto estas ja malgranda.

Wybawiaj pojmanych na śmierć; a od tych, którzy idą na stracenie, nie odwracaj się.

Savu tiujn, kiujn oni prenis por mortigi, Kaj ne fortiriĝu de tiuj, kiuj estas kondamnitaj al morto.

Jeźli rzeczesz: Otośmy o tem nie wiedzieli; izali ten, który waży serca, nie rozumie? a ten, który strzeże duszy twojej, nie rozezna? i nie odda człowiekowi według uczynków jego?

Se vi diras: Ni tion ne sciis, La esploranto de koroj ja komprenas, Kaj la gardanto de via animo ja scias, Kaj Li redonas al homo laŭ liaj faroj.

Jedz miód, synu mój! bo dobry, i plastr słodki podniebieniu twemu;

Manĝu, mia filo, mielon, ĉar ĝi estas bona; Kaj la mieltavolo estas dolĉa por via gorĝo;

Tak umiejętność mądrości duszy twojej, jeźliże ją znajdziesz; onać będzie nagrodą, a nadzieja twoja nie będzie wycięta.

Tia estas por via animo la sciado de saĝo, se vi ĝin trovis, Kaj ekzistas estonteco, kaj via espero ne pereos.

Nie czyń zasadzki, niezbożniku! na przybytek sprawiedliwego, a nie przeszkadzaj odpocznieniu jego.

Ne insidu, ho malvirtulo, kontraŭ la domo de virtulo; Ne ataku lian ripozejon;

Bo choć siedm kroć upada sprawiedliwy, przecie zaś powstaje; ale niezbożni wpadną w nieszczęście.

Ĉar sep fojojn virtulo falos, kaj tamen leviĝos; Sed malvirtuloj implikiĝas en la malfeliĉo.

Gdy upadnie nieprzyjaciel twój, nie ciesz się; i gdy się potknie, niech się nie raduje serce twoje;

Kiam falas via malamiko, ne ĝoju, Kaj ĉe lia malfeliĉo via koro ne plezuriĝu;

Aby snać nie ujrzał Pan, a nie podobałoby się to w oczach jego, i odwróciłby od niego gniew swój na cię.

Ĉar eble la Eternulo vidos, kaj tio ne plaĉos al Li, Kaj Li returnos de li Sian koleron.

Nie gniewaj się dla złośników, ani się udawaj za niepobożnymi;

Ne koleru kontraŭ malbonfarantoj, Kaj ne enviu la malvirtulojn;

Boć nie weźmie złośnik nagrody; pochodnia niepobożnych zgaśnie.

Ĉar la malbonulo ne havos estontecon; La lumilo de malvirtuloj estingiĝos.

Synu mój! bój się Pana i króla, a z niestatecznymi nie mięszaj się;

Timu, mia filo, la Eternulon kaj la reĝon; Kun ribeluloj ne komunikiĝu.

Boć znagła powstanie zginienie ich, a upadek obydwóch któż wie?

Ĉar subite venos ilia pereo; Kaj kiu scias, kiam venos la puno de ambaŭ?

I toć też mądrym należy: wzgląd mieć na osobę u sądu, nie dobra.

Ankaŭ ĉi tio estas vortoj de saĝuloj: Konsideri personojn ĉe juĝado estas ne bone.

Tego, który mówi niepobożnemu; Jesteś sprawiedliwy, będą ludzie przeklinać, a narody się nim brzydzić będą.

Kiu diras al malvirtulo: Vi estas virtulo, Tiun malbenos popoloj, tiun malamos gentoj.

Ale którzy go karzą, szczęśliwi będą, a przyjdzie na nich błogosławieństwo każdego dobrego.

Sed kiuj faras riproĉojn, tiuj plaĉas, Kaj sur ilin venos bona beno.

Pocałują wargi tego, co mówi słowa prawdziwe.

Kiu respondas ĝustajn vortojn, Tiu kisas per la lipoj.

Rozrządź na polu robotę twoję, a sprawuj pilnie rolę swoję; a potem będziesz budował dom twój.

Plenumu vian laboron ekstere, Pretigu ĉion sur via kampo; Kaj poste aranĝu vian domon.

Nie bądź świadkiem lekkomyślnym przeciw bliźniemu swemu, ani czyń łagodnych namów wargami swemi.

Ne atestu sen kaŭzo kontraŭ via proksimulo; Ĉu vi trompus per via buŝo?

Nie mów: Jako mi uczynił, tak mu uczynię; oddam mężowi temu według uczynku jego.

Ne diru: Kiel li agis kontraŭ mi, tiel mi agos kontraŭ li; Mi redonos al la homo laŭ lia faro.

Szedłem przez pole męża leniwego a przez winnicę człowieka głupiego;

Mi pasis tra kampo de homo maldiligenta Kaj tra vinberĝardeno de sensaĝulo;

A oto porosła wszędzie ostem; pokrzywy wszystko pokryły, a płot kamienny jej rozwalił się.

Kaj jen ĉie elkreskis urtiko, Ĉio estas kovrita de dornoj, Kaj la ŝtona muro estas detruita.

Co ja ujrzawszy złożyłem to do serca mego, a widząc to wziąłem to ku przestrodze.

Kaj kiam mi vidis, mi prenis ĝin en mian koron, Mi rigardis, kaj ricevis instruon:

Trochę się prześpisz, trochę podrzemiesz, trochę złożysz ręce, abyś odpoczywał;

Iom da dormo, iom da dormeto, Iom da kunmeto de la manoj por kuŝado;

A wtem ubóstwo twoje przyjdzie jako podróżny, a niedostatek twój jako mąż zbrojny.

Kaj venos via malriĉeco kiel rabisto, Kaj via senhaveco kiel viro armita.