Proverbs 24

بر اشخاص شریر حسادت نورز و آرزوی دوستی با آنها را نداشته باش،

Be not thou envious against evil men, neither desire to be with them.

زیرا تمام فکر آنها این است که به مردم ظلم کنند، و هرگاه که دهان باز می‌کنند، دربارهٔ شرارت گفت‌وگو می‌کنند.

For their heart studieth destruction, and their lips talk of mischief.

خانه بر اساس حکمت و عقل آباد می‌گردد و

Through wisdom is an house builded; and by understanding it is established:

با دانایی اتاقهای آن از اسباب نفیس و گران‌قیمت پُر می‌شوند.

And by knowledge shall the chambers be filled with all precious and pleasant riches.

شخص دانا و فهمیده، از قدرت زیاد برخوردار است و همیشه به قدرت خود می‌افزاید.

A wise man is strong; yea, a man of knowledge increaseth strength.

پیروزی در جنگ بستگی به تدبیر خوب و مشورت زیاد دارد.

For by wise counsel thou shalt make thy war: and in multitude of counsellors there is safety.

شخص احمق نمی‌تواند به حکمت دست یابد. وقتی موضوع مهمی مورد بحث قرار می‌گیرد، او حرفی برای گفتن ندارد.

Wisdom is too high for a fool: he openeth not his mouth in the gate.

کسی‌که دایم نقشه‌های پلید در سر می‌پروراند، دردسرآفرین خوانده خواهد شد.

He that deviseth to do evil shall be called a mischievous person.

نقشه‌های آدم احمق، گناه‌آلودند و کسی‌که دیگران را مسخره می‌کند، مورد نفرت همهٔ مردم می‌باشد.

The thought of foolishness is sin: and the scorner is an abomination to men.

اگر نتوانی سختی‌های زندگی را تحمّل کنی، شخص ضعیفی هستی.

If thou faint in the day of adversity, thy strength is small.

از نجات دادن کسی‌که به ناحق محکوم شده است، کوتاهی نکن.

If thou forbear to deliver them that are drawn unto death, and those that are ready to be slain;

نگو که از ماجرا بی‌خبر بوده‌ای، زیرا خدایی که جان تو را در دست دارد و از دل تو آگاه است، می‌داند که تو از همه‌چیز باخبر بوده‌ای. او هرکسی را مطابق کارهایش جزا می‌دهد.

If thou sayest, Behold, we knew it not; doth not he that pondereth the heart consider it? and he that keepeth thy soul, doth not he know it? and shall not he render to every man according to his works?

فرزندم، همان‌طور که خوردن عسل دهان تو را شیرین می‌کند، کسب حکمت نیز برای جان تو شیرین خواهد بود. کسی‌که حکمت می‌آموزد، آیندهٔ خوبی در انتظارش می‌باشد و امیدهایش برباد نمی‌رود.

My son, eat thou honey, because it is good; and the honeycomb, which is sweet to thy taste:

فرزندم، همان‌طور که خوردن عسل دهان تو را شیرین می‌کند، کسب حکمت نیز برای جان تو شیرین خواهد بود. کسی‌که حکمت می‌آموزد، آیندهٔ خوبی در انتظارش می‌باشد و امیدهایش برباد نمی‌رود.

So shall the knowledge of wisdom be unto thy soul: when thou hast found it, then there shall be a reward, and thy expectation shall not be cut off.

مانند بدکاران نباش که منتظر هستند تا خانهٔ مردم درستکار را غارت و ویران کنند،

Lay not wait, O wicked man, against the dwelling of the righteous; spoil not his resting place:

زیرا شخص درستکار حتّی اگر هفت بار هم بیفتد، باز برمی‌خیزد، ولی اشخاص بدکار، گرفتار بلا شده سرنگون می‌گردند.

For a just man falleth seven times, and riseth up again: but the wicked shall fall into mischief.

وقتی دشمنانت دچار مصیبت می‌شوند، خوشحال نشو و هنگامی‌که می‌افتند خوشی نکن،

Rejoice not when thine enemy falleth, and let not thine heart be glad when he stumbleth:

زیرا خداوند، این کار تو را می‌بیند و نمی‌پسندد و آنگاه از مجازات آنها دست برمی‌دارد.

Lest the LORD see it, and it displease him, and he turn away his wrath from him.

به‌خاطر مردم بدکار، تشویش نداشته باش و به آنها حسادت نورز،

Fret not thyself because of evil men, neither be thou envious at the wicked;

زیرا شخص بدکار، آینده‌ای ندارد و چراغش خاموش می‌شود.

For there shall be no reward to the evil man; the candle of the wicked shall be put out.

فرزندم از خداوند و پادشاه بترس و با کسانی‌که علیه آنها شورش می‌‌کنند، همدست نشو.

My son, fear thou the LORD and the king: and meddle not with them that are given to change:

زیرا نابودی آنها ناگهانی است و کسی نمی‌داند که خداوند و پادشاه چه بلایی بر سر آنها می‌آورند.

For their calamity shall rise suddenly; and who knoweth the ruin of them both?

مردان حکیم این سخنان را نیز گفته‌اند: قاضی نباید در داوری از کسی طرفداری کند.

These things also belong to the wise. It is not good to have respect of persons in judgment.

هرکسی که به مجرم بگوید: «تو بی‌گناه هستی»، مورد لعنت و نفرت مردم قرار می‌گیرد.

He that saith unto the wicked, Thou art righteous; him shall the people curse, nations shall abhor him:

امّا شخصی که گناهکار را محکوم کند، کامیابی و خوشی نصیبش می‌شود.

But to them that rebuke him shall be delight, and a good blessing shall come upon them.

پاسخ صادقانه نشانهٔ دوستی حقیقی می‌باشد.

Every man shall kiss his lips that giveth a right answer.

اول کسب و کار خود سر و سامان بده، آنگاه خانه و خانواده تشکیل بده.

Prepare thy work without, and make it fit for thyself in the field; and afterwards build thine house.

برضد همسایه‌ات شهادت دروغ مده و سخنان غلط درباره‌اش بر زبان نیاور.

Be not a witness against thy neighbour without cause; and deceive not with thy lips.

نگو: «همان بلایی را که بر سر من آورده، بر سر خودش می‌آورم.»

Say not, I will do so to him as he hath done to me: I will render to the man according to his work.

از کنار مزرعهٔ آدم تنبل و تاکستان شخص نادان گذشتم.

I went by the field of the slothful, and by the vineyard of the man void of understanding;

در همه‌جا خار روییده بود. علفهای هرزه زمین را پوشانده و دیوار مزرعه فروریخته بود.

And, lo, it was all grown over with thorns, and nettles had covered the face thereof, and the stone wall thereof was broken down.

با دیدن این منظره به فکر فرورفتم و این درس را آموختم:

Then I saw, and considered it well: I looked upon it, and received instruction.

کسی‌که دست بر روی دست می‌گذارد و پیوسته می‌خوابد،

Yet a little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to sleep:

عاقبت تنگدستی همچون راهزن مسلّحی به سراغش می‌آید.

So shall thy poverty come as one that travelleth; and thy want as an armed man.