Proverbs 14

sapiens mulier aedificavit domum suam insipiens instructam quoque destruet manibus

زن دانا خانهٔ خود را آباد می‌کند، امّا زن نادان با دست خود خانهٔ خود را خراب می‌سازد.

ambulans recto itinere et timens Deum despicitur ab eo qui infami graditur via

کسانی‌که با صداقت رفتار می‌نمایند، از خداوند می‌ترسند، ولی اشخاص بدکار او را تحقیر می‌کنند.

in ore stulti virga superbiae labia sapientium custodiunt eos

پُر حرفی شخص نادان را به زحمت می‌اندازد، امّا سخنان شخص دانا او را محافظت می‌کند.

ubi non sunt boves praesepe vacuum est ubi autem plurimae segetes ibi manifesta fortitudo bovis

اگر گاو نباشد، انبار از غلّه خالی می‌ماند، با نیرو و قوّت گاو محصول فراوان به دست می‌آید.

testis fidelis non mentietur profert mendacium testis dolosus

شاهد امین دروغ نمی‌گوید، امّا از دهان شاهد نادرست دروغ می‌بارد.

quaerit derisor sapientiam et non inveniet doctrina prudentium facilis

کسی‌که همه‌چیز را مسخره می‌کند، هرگز نمی‌تواند حکمت را بیابد، ولی شخص عاقل به آسانی آن را به دست می‌آورد.

vade contra virum stultum et nescito labia prudentiae

از مردم نادان دوری کن، زیرا چیزی ندارند که به تو یاد بدهند.

sapientia callidi est intellegere viam suam et inprudentia stultorum errans

حکمتِ شخص عاقل راهنمای اوست، امّا حماقتِ افراد نادان باعث گمراهی آنها می‌شود.

stultis inludet peccatum inter iustos morabitur gratia

آدمهای نادان از گناه کردن دست نمی‌کشند، امّا درستکاران رضامندی خدا را می‌خواهند.

cor quod novit amaritudinem animae suae in gaudio eius non miscebitur extraneus

تنها دل انسان است که تلخی او را احساس می‌کند و در خوشی او نیز کسی جز خودش نمی‌تواند شریک باشد.

domus impiorum delebitur tabernacula iustorum germinabunt

خانهٔ مردم بدکار خراب می‌شود، امّا خانهٔ راستان وسعت می‌یابد.

est via quae videtur homini iusta novissima autem eius deducunt ad mortem

راهی که فکر می‌‌کنی راست است، ممکن است به مرگ منتهی شود.

risus dolore miscebitur et extrema gaudii luctus occupat

خنده می‌تواند اندوه را پنهان کند، امّا هنگامی‌که خنده تمام شود، درد و اندوه بر جای خود باقی می‌ماند.

viis suis replebitur stultus et super eum erit vir bonus

آدم خدا نشناس نتیجهٔ کار خود را می‌بیند و شخص نیکو از ثمرهٔ کارهای خود بهره می‌گیرد.

innocens credit omni verbo astutus considerat gressus suos

آدم نادان هر حرفی را باور می‌کند، امّا شخص عاقل سنجیده رفتار می‌نماید.

sapiens timet et declinat malum stultus transilit et confidit

شخص دانا محتاط است و از خطر دوری می‌کند، ولی آدم نادان از روی غرور، خود را به خطر می‌اندازد.

inpatiens operabitur stultitiam et vir versutus odiosus est

شخص تندخو کارهای احمقانه می‌کند و آدم حیله‌گر مورد نفرت قرار می‌گیرد.

possidebunt parvuli stultitiam et astuti expectabunt scientiam

حماقت نصیب نادانان می‌شود و حکمت نصیب عاقلان.

iacebunt mali ante bonos et impii ante portas iustorum

مردم بدکار عاقبت در برابر اشخاص نیک سر تعظیم فرود می‌آورند و محتاج آنها می‌شوند.

etiam proximo suo pauper odiosus erit amici vero divitum multi

ثروتمندان دوستان زیاد دارند، امّا شخص فقیر را حتّی همسایه‌هایش نیز تحقیر می‌کنند.

qui despicit proximum suum peccat qui autem miseretur pauperi beatus erit

تحقیر کردن اشخاص فقیر گناه است، خوشا به حال کسی‌که بر آنها ترحّم کند.

errant qui operantur malum misericordia et veritas praeparant bona

کسانی‌که نقشه‌های پلید در سر می‌پرورانند، گمراه می‌شوند؛ امّا آنهایی که نیّت خوب دارند، مورد محبّت و اعتماد قرار می‌گیرند.

in omni opere erit abundantia ubi autem verba sunt plurima frequenter egestas

کسی‌که زحمت می‌کشد، منفعت عایدش می‌شود؛ امّا شخصی که فقط حرف می‌زند، فقیر می‌گردد.

corona sapientium divitiae eorum fatuitas stultorum inprudentia

ثروت نصیب مردم دانا می‌شود، امّا پاداش اشخاص نادان حماقت آنهاست.

liberat animas testis fidelis et profert mendacia versipellis

شاهد امین جان مردم را نجات می‌دهد، امّا شاهد دروغگو به مردم خیانت می‌کند.

in timore Domini fiducia fortitudinis et filiis eius erit spes

کسی‌که از خدا می‌ترسد، تکیه‌گاه مستحکمی ‌دارد و فرزندانش در امان می‌باشند.

timor Domini fons vitae ut declinet a ruina mortis

خدا‌ترسی چشمهٔ حیات است و انسان را از دامهای مرگ دور نگاه می‌دارد.

in multitudine populi dignitas regis et in paucitate plebis ignominia principis

عظمت یک پادشاه به تعداد مردمی است که بر آنها حکومت می‌کند. پادشاه بدون رعیت نابود می‌شود.

qui patiens est multa gubernatur prudentia qui autem inpatiens exaltat stultitiam suam

کسی‌که صبر و حوصله دارد، شخص بسیار دانایی است، امّا از آدم تندخو حماقت سرمی‌زند.

vita carnium sanitas cordis putredo ossuum invidia

آرامش فکری به بدن سلامتی می‌بخشد، ولی حسادت استخوان را می‌پوساند.

qui calumniatur egentem exprobrat factori eius honorat autem eum qui miseretur pauperis

کسی‌که به فقرا ظلم می‌کند به آفرینندهٔ آنها اهانت کرده است و هر که به مردم مسکین ترحّم می‌نماید، خدا را احترام نموده است.

in malitia sua expelletur impius sperat autem iustus in morte sua

مردم خداشناس وقتی بمیرند، پناهگاهی خواهند داشت، امّا گناهکاران به وسیلهٔ گناهانشان تباه می‌شوند.

in corde prudentis requiescit sapientia et indoctos quoque erudiet

اشخاص فهمیده حکمت را در دل خود حفظ می‌کنند، ولی آدمهای نادان از حکمت بهره‌ای ندارند.

iustitia elevat gentem miseros facit populos peccatum

صداقت مایهٔ سرفرازی یک قوم است و گناه باعث رسوایی آن.

acceptus est regi minister intellegens iracundiam eius inutilis sustinebit

پادشاه از خدمتگزاران دانا خشنود می‌شود، امّا کسانی‌که شرارت می‌کنند، مورد غضب او قرار می‌گیرند.