Proverbs 24

Ne sekvu malbonajn homojn, Kaj ne deziru esti kun ili;

Ne porte pas envie aux hommes méchants, Et ne désire pas être avec eux;

Ĉar ilia koro pensas pri perfortaĵo, Kaj ilia buŝo parolas malbonaĵon.

Car leur coeur médite la ruine, Et leurs lèvres parlent d'iniquité.

Per saĝo konstruiĝas domo, Kaj per prudento ĝi fortikiĝas;

C'est par la sagesse qu'une maison s'élève, Et par l'intelligence qu'elle s'affermit;

Kaj per sciado la ĉambroj pleniĝas Per ĉia havo grandvalora kaj agrabla.

C'est par la science que les chambres se remplissent De tous les biens précieux et agréables.

Homo saĝa havas forton, Kaj homo prudenta estas potenca.

Un homme sage est plein de force, Et celui qui a de la science affermit sa vigueur;

Kun pripenso faru militon; Kaj venko venas per multe da konsilantoj.

Car tu feras la guerre avec prudence, Et le salut est dans le grand nombre des conseillers.

Tro alta estas la saĝo por malsaĝulo; Ĉe la pordego li ne malfermos sian buŝon.

La sagesse est trop élevée pour l'insensé; Il n'ouvrira pas la bouche à la porte.

Kiu intencas fari malbonon, Tiun oni nomas maliculo.

Celui qui médite de faire le mal S'appelle un homme plein de malice.

Malico de malsaĝulo estas peko; Kaj blasfemanto estas abomenaĵo por homo.

La pensée de la folie n'est que péché, Et le moqueur est en abomination parmi les hommes.

Se vi montriĝis malforta en tago de mizero, Via forto estas ja malgranda.

Si tu faiblis au jour de la détresse, Ta force n'est que détresse.

Savu tiujn, kiujn oni prenis por mortigi, Kaj ne fortiriĝu de tiuj, kiuj estas kondamnitaj al morto.

Délivre ceux qu'on traîne à la mort, Ceux qu'on va égorger, sauve-les!

Se vi diras: Ni tion ne sciis, La esploranto de koroj ja komprenas, Kaj la gardanto de via animo ja scias, Kaj Li redonas al homo laŭ liaj faroj.

Si tu dis: Ah! nous ne savions pas!... Celui qui pèse les coeurs ne le voit-il pas? Celui qui veille sur ton âme ne le connaît-il pas? Et ne rendra-t-il pas à chacun selon ses oeuvres?

Manĝu, mia filo, mielon, ĉar ĝi estas bona; Kaj la mieltavolo estas dolĉa por via gorĝo;

Mon fils, mange du miel, car il est bon; Un rayon de miel sera doux à ton palais.

Tia estas por via animo la sciado de saĝo, se vi ĝin trovis, Kaj ekzistas estonteco, kaj via espero ne pereos.

De même, connais la sagesse pour ton âme; Si tu la trouves, il est un avenir, Et ton espérance ne sera pas anéantie.

Ne insidu, ho malvirtulo, kontraŭ la domo de virtulo; Ne ataku lian ripozejon;

Ne tends pas méchamment des embûches à la demeure du juste, Et ne dévaste pas le lieu où il repose;

Ĉar sep fojojn virtulo falos, kaj tamen leviĝos; Sed malvirtuloj implikiĝas en la malfeliĉo.

Car sept fois le juste tombe, et il se relève, Mais les méchants sont précipités dans le malheur.

Kiam falas via malamiko, ne ĝoju, Kaj ĉe lia malfeliĉo via koro ne plezuriĝu;

Ne te réjouis pas de la chute de ton ennemi, Et que ton coeur ne soit pas dans l'allégresse quand il chancelle,

Ĉar eble la Eternulo vidos, kaj tio ne plaĉos al Li, Kaj Li returnos de li Sian koleron.

De peur que l'Eternel ne le voie, que cela ne lui déplaise, Et qu'il ne détourne de lui sa colère.

Ne koleru kontraŭ malbonfarantoj, Kaj ne enviu la malvirtulojn;

Ne t'irrite pas à cause de ceux qui font le mal, Ne porte pas envie aux méchants;

Ĉar la malbonulo ne havos estontecon; La lumilo de malvirtuloj estingiĝos.

Car il n'y a point d'avenir pour celui qui fait le mal, La lampe des méchants s'éteint.

Timu, mia filo, la Eternulon kaj la reĝon; Kun ribeluloj ne komunikiĝu.

Mon fils, crains l'Eternel et le roi; Ne te mêle pas avec les hommes remuants;

Ĉar subite venos ilia pereo; Kaj kiu scias, kiam venos la puno de ambaŭ?

Car soudain leur ruine surgira, Et qui connaît les châtiments des uns et des autres?

Ankaŭ ĉi tio estas vortoj de saĝuloj: Konsideri personojn ĉe juĝado estas ne bone.

Voici encore ce qui vient des sages: Il n'est pas bon, dans les jugements, d'avoir égard aux personnes.

Kiu diras al malvirtulo: Vi estas virtulo, Tiun malbenos popoloj, tiun malamos gentoj.

Celui qui dit au méchant: Tu es juste! Les peuples le maudissent, les nations le maudissent.

Sed kiuj faras riproĉojn, tiuj plaĉas, Kaj sur ilin venos bona beno.

Mais ceux qui le châtient s'en trouvent bien, Et le bonheur vient sur eux comme une bénédiction.

Kiu respondas ĝustajn vortojn, Tiu kisas per la lipoj.

Il baise les lèvres, Celui qui répond des paroles justes.

Plenumu vian laboron ekstere, Pretigu ĉion sur via kampo; Kaj poste aranĝu vian domon.

Soigne tes affaires au dehors, Mets ton champ en état, Puis tu bâtiras ta maison.

Ne atestu sen kaŭzo kontraŭ via proksimulo; Ĉu vi trompus per via buŝo?

Ne témoigne pas à la légère contre ton prochain; Voudrais-tu tromper par tes lèvres?

Ne diru: Kiel li agis kontraŭ mi, tiel mi agos kontraŭ li; Mi redonos al la homo laŭ lia faro.

Ne dis pas: Je lui ferai comme il m'a fait, Je rendrai à chacun selon ses oeuvres.

Mi pasis tra kampo de homo maldiligenta Kaj tra vinberĝardeno de sensaĝulo;

J'ai passé près du champ d'un paresseux, Et près de la vigne d'un homme dépourvu de sens.

Kaj jen ĉie elkreskis urtiko, Ĉio estas kovrita de dornoj, Kaj la ŝtona muro estas detruita.

Et voici, les épines y croissaient partout, Les ronces en couvraient la face, Et le mur de pierres était écroulé.

Kaj kiam mi vidis, mi prenis ĝin en mian koron, Mi rigardis, kaj ricevis instruon:

J'ai regardé attentivement, Et j'ai tiré instruction de ce que j'ai vu.

Iom da dormo, iom da dormeto, Iom da kunmeto de la manoj por kuŝado;

Un peu de sommeil, un peu d'assoupissement, Un peu croiser les mains pour dormir!...

Kaj venos via malriĉeco kiel rabisto, Kaj via senhaveco kiel viro armita.

Et la pauvreté te surprendra, comme un rôdeur, Et la disette, comme un homme en armes.