Proverbs 23

CUANDO te sentares á comer con algún señor, Considera bien lo que estuviere delante de ti;

وقتی با حاکم غذا می‌خوری، به‌خاطر داشته باش که با چه کسی نشسته‌ای.

Y pon cuchillo á tu garganta, Si tienes gran apetito.

اگر شخص پُرخوری هستی، خودت را کنترل کن

No codicies sus manjares delicados, Porque es pan engañoso

و حریص غذاهای لذیذ او نباش، زیرا ممکن است تو را فریب بدهد.

No trabajes por ser rico; Pon coto á tu prudencia.

عاقل باش و برای کسب ثروت، خود را خسته نکن،

¿Has de poner tus ojos en las riquezas, siendo ningunas? Porque hacerse han alas, Como alas de águila, y volarán al cielo.

زیرا ثروت پایدار نیست و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود.

No comas pan de hombre de mal ojo, Ni codicies sus manjares:

از سفرهٔ شخص خسیس غذا نخور و برای خوراکهای لذیذ او حریص نباش،

Porque cual es su pensamiento en su alma, tal es él. Come y bebe, te dirá; Mas su corazón no está contigo.

زیرا او حساب هرچه را که بخوری در فکر خود نگاه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، امّا این را از صمیم دل نمی‌گوید.

Vomitarás la parte que tú comiste, Y perderás tus suaves palabras.

لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکّرات تو برباد خواهد رفت.

No hables á oídos del necio; Porque menospreciará la prudencia de tus razones.

آدم احمق را نصیحت نکن، زیرا او سخنان حکیمانهٔ تو را بی‌اهمیّت می‌شمارد.

No traspases el término antiguo, Ni entres en la heredad de los huérfanos:

حدود زمین خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را بزور نگیر،

Porque el defensor de ellos es el Fuerte, El cual juzgará la causa de ellos contra ti.

زیرا پشتیبان ایشان قوی است و به داد آنها می‌رسد.

Aplica tu corazón á la enseñanza, Y tus oídos á las palabras de sabiduría.

وقتی معلّم تو را تعلیم می‌دهد، از صمیم دل به سخنان آموزندهٔ او گوش بده.

No rehuses la corrección del muchacho: Porque si lo hirieres con vara, no morirá.

از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن، زیرا تنبیه او را نمی‌کشد،

Tú lo herirás con vara, Y librarás su alma del infierno.

بلکه جان او را از هلاکت نجات می‌دهد.

Hijo mío, si tu corazón fuere sabio, También á mí se me alegrará el corazón;

فرزندم، اگر حکمت بیاموزی، دل من شاد می‌شود،

Mis entrañas también se alegrarán, Cuando tus labios hablaren cosas rectas.

و هنگامی‌که سخن راست بگویی، تمام وجودم شادمان می‌گردد.

No tenga tu corazón envidia de los pecadores, Antes persevera en el temor de JEHOVÁ todo tiempo:

به شریران حسادت نورز، بلکه آرزوی تو اطاعت از خداوند باشد؛

Porque ciertamente hay fin, Y tu esperanza no será cortada.

زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو برباد نخواهد رفت.

Oye tú, hijo mío, y sé sabio, Y endereza tu corazón al camino.

فرزندم، عاقل باش و به سخنانم گوش بده. در راه راست قدم بردار

No estés con los bebedores de vino, Ni con los comedores de carne:

و با میگساران و شکم‌پرستان معاشرت نکن،

Porque el bebedor y el comilón empobrecerán: Y el sueño hará vestir vestidos rotos.

زیرا کسانی‌که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج می‌شوند.

Oye á tu padre, á aquel que te engendró; Y cuando tu madre envejeciere, no la menosprecies.

به نصیحت پدرت که تو را به وجود آورده است، گوش بده و مادرت را هنگامی‌که پیر می‌شود، خوار نشمار.

Compra la verdad, y no la vendas; La sabiduría, la enseñanza, y la inteligencia.

در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و دانش را کسب کن و به هیچ قیمتی آنها را از دست نده.

Mucho se alegrará el padre del justo: Y el que engendró sabio se gozará con él.

فرزندی درستکار و دانا باش تا باعث خوشی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

Alégrense tu padre y tu madre, Y gócese la que te engendró.

فرزندی درستکار و دانا باش تا باعث خوشی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

Dame, hijo mío, tu corazón, Y miren tus ojos por mis caminos.

فرزندم، سخنان مرا بشنو و زندگی مرا سرمشق خود قرار ده.

Porque sima profunda es la ramera, Y pozo angosto la extraña.

بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است.

También ella, como robador, acecha, Y multiplica entre los hombres los prevaricadores.

او مانند راهزن در کمین قربانی‌های خود می‌نشیند و به تعداد مردم خیانتکار می‌افزاید.

¿Para quién será el ay? ¿para quién el ay? ¿para quién las rencillas? ¿Para quién las quejas? ¿para quién las heridas en balde? ¿Para quién lo amoratado de los ojos?

مصیبت و بدبختی نصیب چه کسی می‌شود؟ چه کسی همیشه جنگ و دعوا برپا می‌کند؟ چه کسی بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟

Para los que se detienen mucho en el vino, Para los que van buscando la mistura.

کسی‌که دایم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود.

No mires al vino cuando rojea, Cuando resplandece su color en el vaso: Entrase suavemente;

پس فریفتهٔ شراب سرخ‌فام نشو که در جام به تو چشمک می‌زند و بعد آهسته از گلویت پایین می‌رود.

Mas al fin como serpiente morderá, Y como basilisco dará dolor:

در آخر، همچون مار، تو را خواهد گزید و مانند افعی تو را نیش خواهد زد.

Tus ojos mirarán las extrañas, Y tu corazón hablará perversidades.

چشمانت چیزهای عجیب و غریب می‌بینند و گرفتار وهم و خیال می‌گردی.

Y serás como el que yace en medio de la mar, Ó como el que está en la punta de un mastelero.

مانند کسی می‌شوی که در دریا خوابیده و با امواج آن دست و پنجه نرم می‌کند.

Y dirás: Hiriéronme, mas no me dolió; Azotáronme, mas no lo sentí; Cuando despertare, aun lo tornaré á buscar.

می‌گویی: «مرا زدند، امّا دردی را احساس نمی‌کنم. چه وقت به هوش می‌آیم تا یک پیالهٔ دیگر بنوشم؟»