Proverbs 23

Quando ti siedi a mensa con un principe, rifletti bene a chi ti sta dinanzi;

Gdy siądziesz, abyś jadł z panem, uważaj pilnie, kto jest przed tobą;

e mettiti un coltello alla gola, se tu sei ingordo.

Inaczej wraziłbyś nóż w gardło swoje, jeźlibyś był chciwy pokarmu.

Non bramare i suoi bocconi delicati; sono un cibo ingannatore.

Nie pragnij łakoci jego ; bo są pokarmem obłudnym.

Non t’affannare per diventar ricco, smetti dall’applicarvi la tua intelligenza.

Nie staraj się, abyś się zbogacił; owszem, zaniechaj opatrzności twojej.

Vuoi tu fissar lo sguardo su ciò che scompare? Giacché la ricchezza si fa dell’ali, come l’aquila che vola verso il cielo.

I miałżebyś obrócić oczy twoje na bogactwo, które prędko niszczeje? bo sobie uczyni skrzydła podobne orlim, i uleci do nieba.

Non mangiare il pane di chi ha l’occhio maligno e non bramare i suoi cibi delicati;

Nie jedz chleba człowieka zazdrosnego, a nie żądaj łakoci jego.

poiché, nell’intimo suo, egli è calcolatore: "Mangia e bevi!" ti dirà; ma il cuor suo non è con te.

Albowiem jako on ciebie waży w myśli swej, tak ty waż pokarm jego. Mówić: Jedz i pij, ale serce jego nie jest z tobą.

Vomiterai il boccone che avrai mangiato, e avrai perduto le tue belle parole.

Sztuczkę twoję, którąś zjadł, zwrócisz, a utracisz wdzięczne słowa twoje.

Non rivolger la parola allo stolto, perché sprezzerà il senno de’ tuoi discorsi.

Przed głupim nie mów; albowiem wzgardzi roztropnością powieści twoich.

Non spostare il termine antico, e non entrare nei campi degli orfani;

Nie przenoś granicy starej, a na rolę sierotek nie wchodź.

ché il Vindice loro è potente; egli difenderà la causa loro contro di te.

Bo obrońca ich możny; onci się podejmuje sprawy ich przeciwko tobie.

Applica il tuo cuore all’istruzione, e gli orecchi alle parole della scienza.

Obróć do nauki serce twoje, a uszy twoje do powieści umiejętności.

Non risparmiare la correzione al fanciullo; se lo batti con la verga, non ne morrà;

Nie odejmuj od młodego karności; bo jeźli go ubijesz rózgą, nie umrze.

lo batterai con la verga, ma libererai l’anima sua dal soggiorno de’ morti.

Ty go bij rózgą, a duszę jego z piekła wyrwiesz.

Figliuol mio, se il tuo cuore e savio, anche il mio cuore si rallegrerà;

Synu mój! będzieli mądre serce twoje, będzie się weseliło serce moje, serce moje we mnie;

le viscere mie esulteranno quando le tue labbra diranno cose rette.

I rozweselą się nerki moje, gdy będą mówiły wargi twoje, co jest prawego.

Il tuo cuore non porti invidia ai peccatori, ma perseveri sempre nel timor dell’Eterno;

Niech nie zajrzy serce twoje grzesznikom; ale raczej chodż w bojańni Pańskiej na każdy dzień;

poiché c’è un avvenire, e la tua speranza non sarà frustrata.

Bo iż jest zapłata, przeto nadzieja twoja nie będzie wykorzeniona.

Ascolta, figliuol mio, sii savio, e dirigi il cuore per la diritta via.

Słuchaj, synu mój! a bądź mądry, i nawiedź na drogę serce twoje.

Non esser di quelli che son bevitori di vino, che son ghiotti mangiatori di carne;

Nie bywaj między pijanicami wina, ani między żarłokami mięsa;

ché il beone ed il ghiotto impoveriranno e i dormiglioni n’andran vestiti di cenci.

Boć pijanica i żarłok zubożeje, a ospały w łatach chodzić będzie.

Da’ retta a tuo padre che t’ha generato, e non disprezzar tua madre quando sarà vecchia.

Słuchaj ojca twego, który cię spłodził, a nie pogardzaj matką twoją, gdy się zstarzeje.

Acquista verità e non la vendere, acquista sapienza, istruzione e intelligenza.

Kupuj prawdę, a nie sprzedawaj jej; kupuj mądrość, umiejętność i rozum.

Il padre del giusto esulta grandemente; chi ha generato un savio, ne avrà gioia.

Bardzo się raduje ojciec sprawiedliwego, a kto spłodził mądrego, weseli się z niego.

Possan tuo padre e tua madre rallegrarsi, e possa gioire colei che t’ha partorito!

Niech się tedy weseli ojciec twój, i matka twoja; i niech się rozraduje rodzicielka twoja.

Figliuol mio, dammi il tuo cuore, e gli occhi tuoi prendano piacere nelle mie vie;

Synu mój! daj mi serce twoje, a oczy twoje niechaj strzegą dróg moich.

perché la meretrice è una fossa profonda, e la straniera, un pozzo stretto.

Bo nierządnica jest dół głęboki, a cudza żona jest studnia ciasna.

Anch’essa sta in agguato come un ladro, e accresce fra gli uomini il numero de’ traditori.

Ona też jako zbojca zasadzki czyni, a zuchwalców między ludźmi rozmnaża.

Per chi sono gli "ahi"? per chi gli "ahimè"? per chi le liti? per chi i lamenti? per chi le ferite senza ragione? per chi gli occhi rossi?

Komu biada? Komu niestety? Komu zwady? Komu krzyk? Komu rany daremne? Komu zapalenie oczów?

Per chi s’indugia a lungo presso il vino, per quei che vanno a gustare il vin drogato.

Tym, którzy siadają na winie; tym, którzy chodzą, szukając przyprawnego wina.

Non guardare il vino quando rosseggia, quando scintilla nel calice e va giù così facilmente!

Nie zapatruj się na wino, gdy się rumieni, i gdy wydaje w kubku łunę swoję, a prosto wyskakuje.

Alla fine, esso morde come un serpente e punge come un basilisco.

Bo na koniec jako wąż ukąsi, a jako żmija uszczknie;

I tuoi occhi vedranno cose strane, il tuo cuore farà dei discorsi pazzi.

Oczy twoje patrzyć będą na cudze żony, a serce twe będzie mówiło przewrotności;

Sarai come chi giace in mezzo al mare, come chi giace in cima a un albero di nave.

I będziesz jako ten, który leży w pośród morza, a jako ten, który śpi na wierzchu masztu;

Dirai: "M’hanno picchiato… e non m’han fatto male; m’hanno percosso… e non me ne sono accorto; quando mi sveglierò?… tornerò a cercarne ancora!"

Rzeczesz:Ubito mię, a nie stękałem, potłuczono mię, a nie czułem. Gdy się ocucę, udam się zaś do tego.