Proverbs 23

Si tu es à table avec un grand, Fais attention à ce qui est devant toi;

وقتی با حاکم غذا می‌خوری، به‌خاطر داشته باش که با چه کسی نشسته‌ای.

Mets un couteau à ta gorge, Si tu as trop d'avidité.

اگر شخص پُرخوری هستی، خودت را کنترل کن

Ne convoite pas ses friandises: C'est un aliment trompeur.

و حریص غذاهای لذیذ او نباش، زیرا ممکن است تو را فریب بدهد.

Ne te tourmente pas pour t'enrichir, N'y applique pas ton intelligence.

عاقل باش و برای کسب ثروت، خود را خسته نکن،

Veux-tu poursuivre du regard ce qui va disparaître? Car la richesse se fait des ailes, Et comme l'aigle, elle prend son vol vers les cieux.

زیرا ثروت پایدار نیست و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود.

Ne mange pas le pain de celui dont le regard est malveillant, Et ne convoite pas ses friandises;

از سفرهٔ شخص خسیس غذا نخور و برای خوراکهای لذیذ او حریص نباش،

Car il est comme les pensées de son âme. Mange et bois, te dira-t-il; Mais son coeur n'est point avec toi.

زیرا او حساب هرچه را که بخوری در فکر خود نگاه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، امّا این را از صمیم دل نمی‌گوید.

Tu vomiras le morceau que tu as mangé, Et tu auras perdu tes propos agréables.

لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکّرات تو برباد خواهد رفت.

Ne parle pas aux oreilles de l'insensé, Car il méprise la sagesse de tes discours.

آدم احمق را نصیحت نکن، زیرا او سخنان حکیمانهٔ تو را بی‌اهمیّت می‌شمارد.

Ne déplace pas la borne ancienne, Et n'entre pas dans le champ des orphelins;

حدود زمین خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را بزور نگیر،

Car leur vengeur est puissant: Il défendra leur cause contre toi.

زیرا پشتیبان ایشان قوی است و به داد آنها می‌رسد.

Ouvre ton coeur à l'instruction, Et tes oreilles aux paroles de la science.

وقتی معلّم تو را تعلیم می‌دهد، از صمیم دل به سخنان آموزندهٔ او گوش بده.

N'épargne pas la correction à l'enfant; Si tu le frappes de la verge, il ne mourra point.

از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن، زیرا تنبیه او را نمی‌کشد،

En le frappant de la verge, Tu délivres son âme du séjour des morts.

بلکه جان او را از هلاکت نجات می‌دهد.

Mon fils, si ton coeur est sage, Mon coeur à moi sera dans la joie;

فرزندم، اگر حکمت بیاموزی، دل من شاد می‌شود،

Mes entrailles seront émues d'allégresse, Quand tes lèvres diront ce qui est droit.

و هنگامی‌که سخن راست بگویی، تمام وجودم شادمان می‌گردد.

Que ton coeur n'envie point les pécheurs, Mais qu'il ait toujours la crainte de l'Eternel;

به شریران حسادت نورز، بلکه آرزوی تو اطاعت از خداوند باشد؛

Car il est un avenir, Et ton espérance ne sera pas anéantie.

زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو برباد نخواهد رفت.

Ecoute, mon fils, et sois sage; Dirige ton coeur dans la voie droite.

فرزندم، عاقل باش و به سخنانم گوش بده. در راه راست قدم بردار

Ne sois pas parmi les buveurs de vin, Parmi ceux qui font excès des viandes:

و با میگساران و شکم‌پرستان معاشرت نکن،

Car l'ivrogne et celui qui se livre à des excès s'appauvrissent, Et l'assoupissement fait porter des haillons.

زیرا کسانی‌که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج می‌شوند.

Ecoute ton père, lui qui t'a engendré, Et ne méprise pas ta mère, quand elle est devenue vieille.

به نصیحت پدرت که تو را به وجود آورده است، گوش بده و مادرت را هنگامی‌که پیر می‌شود، خوار نشمار.

Acquiers la vérité, et ne la vends pas, La sagesse, l'instruction et l'intelligence.

در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و دانش را کسب کن و به هیچ قیمتی آنها را از دست نده.

Le père du juste est dans l'allégresse, Celui qui donne naissance à un sage aura de la joie.

فرزندی درستکار و دانا باش تا باعث خوشی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

Que ton père et ta mère se réjouissent, Que celle qui t'a enfanté soit dans l'allégresse!

فرزندی درستکار و دانا باش تا باعث خوشی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

Mon fils, donne-moi ton coeur, Et que tes yeux se plaisent dans mes voies.

فرزندم، سخنان مرا بشنو و زندگی مرا سرمشق خود قرار ده.

Car la prostituée est une fosse profonde, Et l'étrangère un puits étroit.

بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است.

Elle dresse des embûches comme un brigand, Et elle augmente parmi les hommes le nombre des perfides.

او مانند راهزن در کمین قربانی‌های خود می‌نشیند و به تعداد مردم خیانتکار می‌افزاید.

Pour qui les ah? pour qui les hélas? Pour qui les disputes? pour qui les plaintes? Pour qui les blessures sans raison? pour qui les yeux rouges?

مصیبت و بدبختی نصیب چه کسی می‌شود؟ چه کسی همیشه جنگ و دعوا برپا می‌کند؟ چه کسی بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟

Pour ceux qui s'attardent auprès du vin, Pour ceux qui vont déguster du vin mêlé.

کسی‌که دایم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود.

Ne regarde pas le vin qui paraît d'un beau rouge, Qui fait des perles dans la coupe, Et qui coule aisément.

پس فریفتهٔ شراب سرخ‌فام نشو که در جام به تو چشمک می‌زند و بعد آهسته از گلویت پایین می‌رود.

Il finit par mordre comme un serpent, Et par piquer comme un basilic.

در آخر، همچون مار، تو را خواهد گزید و مانند افعی تو را نیش خواهد زد.

Tes yeux se porteront sur des étrangères, Et ton coeur parlera d'une manière perverse.

چشمانت چیزهای عجیب و غریب می‌بینند و گرفتار وهم و خیال می‌گردی.

Tu seras comme un homme couché au milieu de la mer, Comme un homme couché sur le sommet d'un mât:

مانند کسی می‌شوی که در دریا خوابیده و با امواج آن دست و پنجه نرم می‌کند.

On m'a frappé,... je n'ai point de mal!... On m'a battu,... je ne sens rien!... Quand me réveillerai-je?... J'en veux encore!

می‌گویی: «مرا زدند، امّا دردی را احساس نمی‌کنم. چه وقت به هوش می‌آیم تا یک پیالهٔ دیگر بنوشم؟»