Proverbs 1

Proverbes de Salomon, fils de David, roi d'Israël,

Sentencoj de Salomono, filo de David, reĝo de Izrael:

Pour connaître la sagesse et l'instruction, Pour comprendre les paroles de l'intelligence;

Por scii saĝon kaj moralinstruon; Por kompreni parolojn de prudento;

Pour recevoir des leçons de bon sens, De justice, d'équité et de droiture;

Por ricevi instruon pri saĝo, Vero, justo, kaj honesto;

Pour donner aux simples du discernement, Au jeune homme de la connaissance et de la réflexion.

Por doni al la malkleruloj spriton, Al la junulo scion kaj singardemon.

Que le sage écoute, et il augmentera son savoir, Et celui qui est intelligent acquerra de l'habileté,

Saĝulo aŭdu kaj plimultigu sian scion, Kaj prudentulo akiros gvidajn kapablojn,

Pour saisir le sens d'un proverbe ou d'une énigme, Des paroles des sages et de leurs sentences.

Por kompreni sentencon kaj retoraĵon, La vortojn de saĝuloj kaj iliajn enigmojn.

La crainte de l'Eternel est le commencement de la science; Les insensés méprisent la sagesse et l'instruction.

La timo antaŭ la Eternulo estas la komenco de sciado. Saĝon kaj instruon malpiuloj malestimas.

Ecoute, mon fils, l'instruction de ton père, Et ne rejette pas l'enseignement de ta mère;

Aŭskultu, mia filo, la instruon de via patro, Kaj ne forĵetu la ordonon de via patrino;

Car c'est une couronne de grâce pour ta tête, Et une parure pour ton cou.

Ĉar ili estas bela krono por via kapo, Kaj ornamo por via kolo.

Mon fils, si des pécheurs veulent te séduire, Ne te laisse pas gagner.

Mia filo, se pekuloj vin logos, Ne sekvu ilin.

S'ils disent: Viens avec nous! dressons des embûches, versons du sang, Tendons des pièges à celui qui se repose en vain sur son innocence,

Se ili diros: Iru kun ni, Ni embuskos por mortigi, Ni senkaŭze insidos senkulpulojn;

Engloutissons-les tout vifs, comme le séjour des morts, Et tout entiers, comme ceux qui descendent dans la fosse;

Kiel Ŝeol ni englutos ilin vivajn, Kaj la piulojn kiel irantajn en la tombon;

Nous trouverons toute sorte de biens précieux, Nous remplirons de butin nos maisons;

Ni trovos diversajn grandvaloraĵojn, Ni plenigos niajn domojn per rabaĵo;

Tu auras ta part avec nous, Il n'y aura qu'une bourse pour nous tous!

Vi lotos meze inter ni, Unu monujo estos por ni ĉiuj:

Mon fils, ne te mets pas en chemin avec eux, Détourne ton pied de leur sentier;

Mia filo, ne iru la vojon kune kun ili; Gardu vian piedon de ilia vojstreko,

Car leurs pieds courent au mal, Et ils ont hâte de répandre le sang.

Ĉar iliaj piedoj kuras al malbono, Kaj rapidas, por verŝi sangon.

Mais en vain jette-t-on le filet Devant les yeux de tout ce qui a des ailes;

Ĉar vane estas metata reto Antaŭ la okuloj de ĉiu birdo.

Et eux, c'est contre leur propre sang qu'ils dressent des embûches, C'est à leur âme qu'ils tendent des pièges.

Kaj ili embuskas sian propran sangon, Ili insidas siajn proprajn animojn.

Ainsi arrive-t-il à tout homme avide de gain; La cupidité cause la perte de ceux qui s'y livrent.

Tiaj estas la vojoj de ĉiu, kiu avidas rabakiron; Ĝi forprenas la vivon de sia posedanto.

La sagesse crie dans les rues, Elle élève sa voix dans les places:

La saĝo krias sur la strato; Ĝi aŭdigas sian voĉon sur la placoj;

Elle crie à l'entrée des lieux bruyants; Aux portes, dans la ville, elle fait entendre ses paroles:

Ĝi vokas en la ĉefaj kunvenejoj, ĉe la pordegaj enirejoj; En la urbo ĝi diras siajn parolojn.

Jusqu'à quand, stupides, aimerez-vous la stupidité? Jusqu'à quand les moqueurs se plairont-ils à la moquerie, Et les insensés haïront-ils la science?

Ĝis kiam, ho malkleruloj, vi amos nescion? Kaj al blasfemantoj plaĉos blasfemado, Kaj senprudentuloj malamos scion?

Tournez-vous pour écouter mes réprimandes! Voici, je répandrai sur vous mon esprit, Je vous ferai connaître mes paroles...

Returnu vin al mia predikado; Jen mi eligos al vi mian spiriton, Mi sciigos al vi miajn vortojn.

Puisque j'appelle et que vous résistez, Puisque j'étends ma main et que personne n'y prend garde,

Ĉar mi vokis, kaj vi rifuzis; Mi etendis mian manon, kaj neniu atentis;

Puisque vous rejetez tous mes conseils, Et que vous n'aimez pas mes réprimandes,

Kaj vi forĵetis ĉiujn miajn konsilojn, Kaj miajn predikojn vi ne deziris:

Moi aussi, je rirai quand vous serez dans le malheur, Je me moquerai quand la terreur vous saisira,

Tial ankaŭ mi ridos ĉe via malfeliĉo; Mi mokos, kiam timo vin atakos.

Quand la terreur vous saisira comme une tempête, Et que le malheur vous enveloppera comme un tourbillon, Quand la détresse et l'angoisse fondront sur vous.

Kiam la timo atakos vin kiel uragano, Kaj via malfeliĉo venos kiel ventego, Kiam venos al vi mizero kaj sufero:

Alors ils m'appelleront, et je ne répondrai pas; Ils me chercheront, et ils ne me trouveront pas.

Tiam ili min vokos, sed mi ne respondos; Ili min serĉos, sed min ne trovos.

Parce qu'ils ont haï la science, Et qu'ils n'ont pas choisi la crainte de l'Eternel,

Tial ke ili malamis scion, Kaj timon antaŭ la Eternulo ili ne deziris havi,

Parce qu'ils n'ont point aimé mes conseils, Et qu'ils ont dédaigné toutes mes réprimandes,

Ili ne deziris miajn konsilojn, Ili malestimis ĉiujn miajn predikojn:

Ils se nourriront du fruit de leur voie, Et ils se rassasieront de leurs propres conseils,

Ili manĝu la fruktojn de sia agado, Kaj ili satiĝu de siaj pripensoj.

Car la résistance des stupides les tue, Et la sécurité des insensés les perd;

Ĉar la kapricoj de la malsaĝuloj ilin mortigas, Kaj la senzorgeco de la senorduloj ilin pereigas.

Mais celui qui m'écoute reposera avec assurance, Il vivra tranquille et sans craindre aucun mal.

Sed kiu min aŭskultas, tiu loĝos sendanĝere, Kaj estos trankvila, kaj ne timos malbonon.