Proverbs 23

وقتی با حاکم غذا می‌خوری، به‌خاطر داشته باش که با چه کسی نشسته‌ای.

quando sederis ut comedas cum principe diligenter adtende quae posita sunt ante faciem tuam

اگر شخص پُرخوری هستی، خودت را کنترل کن

et statue cultrum in gutture tuo si tamen habes in potestate animam tuam

و حریص غذاهای لذیذ او نباش، زیرا ممکن است تو را فریب بدهد.

ne desideres de cibis eius in quo est panis mendacii

عاقل باش و برای کسب ثروت، خود را خسته نکن،

noli laborare ut diteris sed prudentiae tuae pone modum

زیرا ثروت پایدار نیست و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود.

ne erigas oculos tuos ad opes quas habere non potes quia facient sibi pinnas quasi aquilae et avolabunt in caelum

از سفرهٔ شخص خسیس غذا نخور و برای خوراکهای لذیذ او حریص نباش،

ne comedas cum homine invido et ne desideres cibos eius

زیرا او حساب هرچه را که بخوری در فکر خود نگاه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، امّا این را از صمیم دل نمی‌گوید.

quoniam in similitudinem arioli et coniectoris aestimat quod ignorat comede et bibe dicet tibi et mens eius non est tecum

لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکّرات تو برباد خواهد رفت.

cibos quos comederas evomes et perdes pulchros sermones tuos

آدم احمق را نصیحت نکن، زیرا او سخنان حکیمانهٔ تو را بی‌اهمیّت می‌شمارد.

in auribus insipientium ne loquaris quia despicient doctrinam eloquii tui

حدود زمین خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را بزور نگیر،

ne adtingas terminos parvulorum et agrum pupillorum ne introeas

زیرا پشتیبان ایشان قوی است و به داد آنها می‌رسد.

propinquus enim eorum Fortis est et ipse iudicabit contra te causam illorum

وقتی معلّم تو را تعلیم می‌دهد، از صمیم دل به سخنان آموزندهٔ او گوش بده.

ingrediatur ad doctrinam cor tuum et aures tuae ad verba scientiae

از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن، زیرا تنبیه او را نمی‌کشد،

noli subtrahere a puero disciplinam si enim percusseris eum virga non morietur

بلکه جان او را از هلاکت نجات می‌دهد.

tu virga percuties eum et animam eius de inferno liberabis

فرزندم، اگر حکمت بیاموزی، دل من شاد می‌شود،

fili mi si sapiens fuerit animus tuus gaudebit tecum cor meum

و هنگامی‌که سخن راست بگویی، تمام وجودم شادمان می‌گردد.

et exultabunt renes mei cum locuta fuerint rectum labia tua

به شریران حسادت نورز، بلکه آرزوی تو اطاعت از خداوند باشد؛

non aemuletur cor tuum peccatores sed in timore Domini esto tota die

زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو برباد نخواهد رفت.

quia habebis spem in novissimo et praestolatio tua non auferetur

فرزندم، عاقل باش و به سخنانم گوش بده. در راه راست قدم بردار

audi fili mi et esto sapiens et dirige in via animum tuum

و با میگساران و شکم‌پرستان معاشرت نکن،

noli esse in conviviis potatorum nec in comesationibus eorum qui carnes ad vescendum conferunt

زیرا کسانی‌که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج می‌شوند.

quia vacantes potibus et dantes symbola consumentur et vestietur pannis dormitatio

به نصیحت پدرت که تو را به وجود آورده است، گوش بده و مادرت را هنگامی‌که پیر می‌شود، خوار نشمار.

audi patrem tuum qui genuit te et ne contemnas cum senuerit mater tua

در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و دانش را کسب کن و به هیچ قیمتی آنها را از دست نده.

veritatem eme et noli vendere sapientiam et doctrinam et intellegentiam

فرزندی درستکار و دانا باش تا باعث خوشی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

exultat gaudio pater iusti qui sapientem genuit laetabitur in eo

فرزندی درستکار و دانا باش تا باعث خوشی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

gaudeat pater tuus et mater tua et exultet quae genuit te

فرزندم، سخنان مرا بشنو و زندگی مرا سرمشق خود قرار ده.

praebe fili mi cor tuum mihi et oculi tui vias meas custodiant

بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است.

fovea enim profunda est meretrix et puteus angustus aliena

او مانند راهزن در کمین قربانی‌های خود می‌نشیند و به تعداد مردم خیانتکار می‌افزاید.

insidiatur in via quasi latro et quos incautos viderit interficit

مصیبت و بدبختی نصیب چه کسی می‌شود؟ چه کسی همیشه جنگ و دعوا برپا می‌کند؟ چه کسی بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟

cui vae cuius patri vae cui rixae cui foveae cui sine causa vulnera cui suffusio oculorum

کسی‌که دایم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود.

nonne his qui morantur in vino et student calicibus epotandis

پس فریفتهٔ شراب سرخ‌فام نشو که در جام به تو چشمک می‌زند و بعد آهسته از گلویت پایین می‌رود.

ne intuearis vinum quando flavescit cum splenduerit in vitro color eius ingreditur blande

در آخر، همچون مار، تو را خواهد گزید و مانند افعی تو را نیش خواهد زد.

sed in novissimo mordebit ut coluber et sicut regulus venena diffundet

چشمانت چیزهای عجیب و غریب می‌بینند و گرفتار وهم و خیال می‌گردی.

oculi tui videbunt extraneas et cor tuum loquetur perversa

مانند کسی می‌شوی که در دریا خوابیده و با امواج آن دست و پنجه نرم می‌کند.

et eris sicut dormiens in medio mari et quasi sopitus gubernator amisso clavo

می‌گویی: «مرا زدند، امّا دردی را احساس نمی‌کنم. چه وقت به هوش می‌آیم تا یک پیالهٔ دیگر بنوشم؟»

et dices verberaverunt me sed non dolui traxerunt me et ego non sensi quando evigilabo et rursum vina repperiam