Proverbs 23

وقتی با حاکم غذا می‌خوری، به‌خاطر داشته باش که با چه کسی نشسته‌ای.

CUANDO te sentares á comer con algún señor, Considera bien lo que estuviere delante de ti;

اگر شخص پُرخوری هستی، خودت را کنترل کن

Y pon cuchillo á tu garganta, Si tienes gran apetito.

و حریص غذاهای لذیذ او نباش، زیرا ممکن است تو را فریب بدهد.

No codicies sus manjares delicados, Porque es pan engañoso

عاقل باش و برای کسب ثروت، خود را خسته نکن،

No trabajes por ser rico; Pon coto á tu prudencia.

زیرا ثروت پایدار نیست و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود.

¿Has de poner tus ojos en las riquezas, siendo ningunas? Porque hacerse han alas, Como alas de águila, y volarán al cielo.

از سفرهٔ شخص خسیس غذا نخور و برای خوراکهای لذیذ او حریص نباش،

No comas pan de hombre de mal ojo, Ni codicies sus manjares:

زیرا او حساب هرچه را که بخوری در فکر خود نگاه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، امّا این را از صمیم دل نمی‌گوید.

Porque cual es su pensamiento en su alma, tal es él. Come y bebe, te dirá; Mas su corazón no está contigo.

لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکّرات تو برباد خواهد رفت.

Vomitarás la parte que tú comiste, Y perderás tus suaves palabras.

آدم احمق را نصیحت نکن، زیرا او سخنان حکیمانهٔ تو را بی‌اهمیّت می‌شمارد.

No hables á oídos del necio; Porque menospreciará la prudencia de tus razones.

حدود زمین خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را بزور نگیر،

No traspases el término antiguo, Ni entres en la heredad de los huérfanos:

زیرا پشتیبان ایشان قوی است و به داد آنها می‌رسد.

Porque el defensor de ellos es el Fuerte, El cual juzgará la causa de ellos contra ti.

وقتی معلّم تو را تعلیم می‌دهد، از صمیم دل به سخنان آموزندهٔ او گوش بده.

Aplica tu corazón á la enseñanza, Y tus oídos á las palabras de sabiduría.

از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن، زیرا تنبیه او را نمی‌کشد،

No rehuses la corrección del muchacho: Porque si lo hirieres con vara, no morirá.

بلکه جان او را از هلاکت نجات می‌دهد.

Tú lo herirás con vara, Y librarás su alma del infierno.

فرزندم، اگر حکمت بیاموزی، دل من شاد می‌شود،

Hijo mío, si tu corazón fuere sabio, También á mí se me alegrará el corazón;

و هنگامی‌که سخن راست بگویی، تمام وجودم شادمان می‌گردد.

Mis entrañas también se alegrarán, Cuando tus labios hablaren cosas rectas.

به شریران حسادت نورز، بلکه آرزوی تو اطاعت از خداوند باشد؛

No tenga tu corazón envidia de los pecadores, Antes persevera en el temor de JEHOVÁ todo tiempo:

زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو برباد نخواهد رفت.

Porque ciertamente hay fin, Y tu esperanza no será cortada.

فرزندم، عاقل باش و به سخنانم گوش بده. در راه راست قدم بردار

Oye tú, hijo mío, y sé sabio, Y endereza tu corazón al camino.

و با میگساران و شکم‌پرستان معاشرت نکن،

No estés con los bebedores de vino, Ni con los comedores de carne:

زیرا کسانی‌که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج می‌شوند.

Porque el bebedor y el comilón empobrecerán: Y el sueño hará vestir vestidos rotos.

به نصیحت پدرت که تو را به وجود آورده است، گوش بده و مادرت را هنگامی‌که پیر می‌شود، خوار نشمار.

Oye á tu padre, á aquel que te engendró; Y cuando tu madre envejeciere, no la menosprecies.

در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و دانش را کسب کن و به هیچ قیمتی آنها را از دست نده.

Compra la verdad, y no la vendas; La sabiduría, la enseñanza, y la inteligencia.

فرزندی درستکار و دانا باش تا باعث خوشی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

Mucho se alegrará el padre del justo: Y el que engendró sabio se gozará con él.

فرزندی درستکار و دانا باش تا باعث خوشی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

Alégrense tu padre y tu madre, Y gócese la que te engendró.

فرزندم، سخنان مرا بشنو و زندگی مرا سرمشق خود قرار ده.

Dame, hijo mío, tu corazón, Y miren tus ojos por mis caminos.

بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است.

Porque sima profunda es la ramera, Y pozo angosto la extraña.

او مانند راهزن در کمین قربانی‌های خود می‌نشیند و به تعداد مردم خیانتکار می‌افزاید.

También ella, como robador, acecha, Y multiplica entre los hombres los prevaricadores.

مصیبت و بدبختی نصیب چه کسی می‌شود؟ چه کسی همیشه جنگ و دعوا برپا می‌کند؟ چه کسی بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟

¿Para quién será el ay? ¿para quién el ay? ¿para quién las rencillas? ¿Para quién las quejas? ¿para quién las heridas en balde? ¿Para quién lo amoratado de los ojos?

کسی‌که دایم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود.

Para los que se detienen mucho en el vino, Para los que van buscando la mistura.

پس فریفتهٔ شراب سرخ‌فام نشو که در جام به تو چشمک می‌زند و بعد آهسته از گلویت پایین می‌رود.

No mires al vino cuando rojea, Cuando resplandece su color en el vaso: Entrase suavemente;

در آخر، همچون مار، تو را خواهد گزید و مانند افعی تو را نیش خواهد زد.

Mas al fin como serpiente morderá, Y como basilisco dará dolor:

چشمانت چیزهای عجیب و غریب می‌بینند و گرفتار وهم و خیال می‌گردی.

Tus ojos mirarán las extrañas, Y tu corazón hablará perversidades.

مانند کسی می‌شوی که در دریا خوابیده و با امواج آن دست و پنجه نرم می‌کند.

Y serás como el que yace en medio de la mar, Ó como el que está en la punta de un mastelero.

می‌گویی: «مرا زدند، امّا دردی را احساس نمی‌کنم. چه وقت به هوش می‌آیم تا یک پیالهٔ دیگر بنوشم؟»

Y dirás: Hiriéronme, mas no me dolió; Azotáronme, mas no lo sentí; Cuando despertare, aun lo tornaré á buscar.