Proverbs 23

quando sederis ut comedas cum principe diligenter adtende quae posita sunt ante faciem tuam

وقتی با حاکم غذا می‌خوری، به‌خاطر داشته باش که با چه کسی نشسته‌ای.

et statue cultrum in gutture tuo si tamen habes in potestate animam tuam

اگر شخص پُرخوری هستی، خودت را کنترل کن

ne desideres de cibis eius in quo est panis mendacii

و حریص غذاهای لذیذ او نباش، زیرا ممکن است تو را فریب بدهد.

noli laborare ut diteris sed prudentiae tuae pone modum

عاقل باش و برای کسب ثروت، خود را خسته نکن،

ne erigas oculos tuos ad opes quas habere non potes quia facient sibi pinnas quasi aquilae et avolabunt in caelum

زیرا ثروت پایدار نیست و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود.

ne comedas cum homine invido et ne desideres cibos eius

از سفرهٔ شخص خسیس غذا نخور و برای خوراکهای لذیذ او حریص نباش،

quoniam in similitudinem arioli et coniectoris aestimat quod ignorat comede et bibe dicet tibi et mens eius non est tecum

زیرا او حساب هرچه را که بخوری در فکر خود نگاه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، امّا این را از صمیم دل نمی‌گوید.

cibos quos comederas evomes et perdes pulchros sermones tuos

لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکّرات تو برباد خواهد رفت.

in auribus insipientium ne loquaris quia despicient doctrinam eloquii tui

آدم احمق را نصیحت نکن، زیرا او سخنان حکیمانهٔ تو را بی‌اهمیّت می‌شمارد.

ne adtingas terminos parvulorum et agrum pupillorum ne introeas

حدود زمین خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را بزور نگیر،

propinquus enim eorum Fortis est et ipse iudicabit contra te causam illorum

زیرا پشتیبان ایشان قوی است و به داد آنها می‌رسد.

ingrediatur ad doctrinam cor tuum et aures tuae ad verba scientiae

وقتی معلّم تو را تعلیم می‌دهد، از صمیم دل به سخنان آموزندهٔ او گوش بده.

noli subtrahere a puero disciplinam si enim percusseris eum virga non morietur

از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن، زیرا تنبیه او را نمی‌کشد،

tu virga percuties eum et animam eius de inferno liberabis

بلکه جان او را از هلاکت نجات می‌دهد.

fili mi si sapiens fuerit animus tuus gaudebit tecum cor meum

فرزندم، اگر حکمت بیاموزی، دل من شاد می‌شود،

et exultabunt renes mei cum locuta fuerint rectum labia tua

و هنگامی‌که سخن راست بگویی، تمام وجودم شادمان می‌گردد.

non aemuletur cor tuum peccatores sed in timore Domini esto tota die

به شریران حسادت نورز، بلکه آرزوی تو اطاعت از خداوند باشد؛

quia habebis spem in novissimo et praestolatio tua non auferetur

زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو برباد نخواهد رفت.

audi fili mi et esto sapiens et dirige in via animum tuum

فرزندم، عاقل باش و به سخنانم گوش بده. در راه راست قدم بردار

noli esse in conviviis potatorum nec in comesationibus eorum qui carnes ad vescendum conferunt

و با میگساران و شکم‌پرستان معاشرت نکن،

quia vacantes potibus et dantes symbola consumentur et vestietur pannis dormitatio

زیرا کسانی‌که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج می‌شوند.

audi patrem tuum qui genuit te et ne contemnas cum senuerit mater tua

به نصیحت پدرت که تو را به وجود آورده است، گوش بده و مادرت را هنگامی‌که پیر می‌شود، خوار نشمار.

veritatem eme et noli vendere sapientiam et doctrinam et intellegentiam

در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و دانش را کسب کن و به هیچ قیمتی آنها را از دست نده.

exultat gaudio pater iusti qui sapientem genuit laetabitur in eo

فرزندی درستکار و دانا باش تا باعث خوشی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

gaudeat pater tuus et mater tua et exultet quae genuit te

فرزندی درستکار و دانا باش تا باعث خوشی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

praebe fili mi cor tuum mihi et oculi tui vias meas custodiant

فرزندم، سخنان مرا بشنو و زندگی مرا سرمشق خود قرار ده.

fovea enim profunda est meretrix et puteus angustus aliena

بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است.

insidiatur in via quasi latro et quos incautos viderit interficit

او مانند راهزن در کمین قربانی‌های خود می‌نشیند و به تعداد مردم خیانتکار می‌افزاید.

cui vae cuius patri vae cui rixae cui foveae cui sine causa vulnera cui suffusio oculorum

مصیبت و بدبختی نصیب چه کسی می‌شود؟ چه کسی همیشه جنگ و دعوا برپا می‌کند؟ چه کسی بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟

nonne his qui morantur in vino et student calicibus epotandis

کسی‌که دایم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود.

ne intuearis vinum quando flavescit cum splenduerit in vitro color eius ingreditur blande

پس فریفتهٔ شراب سرخ‌فام نشو که در جام به تو چشمک می‌زند و بعد آهسته از گلویت پایین می‌رود.

sed in novissimo mordebit ut coluber et sicut regulus venena diffundet

در آخر، همچون مار، تو را خواهد گزید و مانند افعی تو را نیش خواهد زد.

oculi tui videbunt extraneas et cor tuum loquetur perversa

چشمانت چیزهای عجیب و غریب می‌بینند و گرفتار وهم و خیال می‌گردی.

et eris sicut dormiens in medio mari et quasi sopitus gubernator amisso clavo

مانند کسی می‌شوی که در دریا خوابیده و با امواج آن دست و پنجه نرم می‌کند.

et dices verberaverunt me sed non dolui traxerunt me et ego non sensi quando evigilabo et rursum vina repperiam

می‌گویی: «مرا زدند، امّا دردی را احساس نمی‌کنم. چه وقت به هوش می‌آیم تا یک پیالهٔ دیگر بنوشم؟»