Proverbs 25

Bundan sonrakiler de Süleyman’ın özdeyişleridir. Bunları Yahuda Kralı Hizkiya’nın adamları derledi.

اینها نیز از امثال سلیمان است که کاتبان حزقیا، پادشاه یهودا آنها را نوشته‌اند:

Tanrı’yı gizli tuttuğu şeyler için, Krallarıysa açığa çıkardıkları için yüceltiriz.

عظمت خدا در پوشاندن اسرار اوست، امّا عظمت پادشاه در جستجو کردن امور.

Göğün yüksekliği, yerin derinliği gibi, Kralların aklından geçen de kestirilemez.

پی بردن به افکار پادشاه مانند پی بردن به بلندی آسمان و عمق زمین، غیر ممکن است.

Cürufu gümüşten ayırınca, Kuyumcunun işleyeceği madde kalır.

ناخالصی را از نقره جدا کن تا زرگر بتواند از آن ظرفی بسازد.

Kötüleri kralın huzurundan uzaklaştırırsan Kralın tahtı adaletle pekişir.

مأموران شریر پادشاه را از او دور کن تا تخت او در عدالت پایدار بماند.

[] Kralın önünde kendini yüceltme, Önemli kişiler arasında yer edinmeye çalışma.

وقتی به حضور پادشاه می‌روی، خود را شخص بزرگی مپندار و در جای بزرگان منشین،

Çünkü kralın seni bir soylunun önünde alaşağı etmesindense, Sana, “Yukarıya gel” demesi yeğdir.

چون بهتر است به تو گفته شود: «بالاتر بنشین»، تا اینکه تو را در برابر چشمان بزرگان در جای پایین‌تر بنشانند.

Gördüklerinle hemencecik mahkemeye başvurma; Çünkü başkası seni utandırabilir, Sonra ne yapacağını bilemezsin.

وقتی با همسایه‌ات اختلاف داری، با شتاب به دادگاه نرو، زیرا اگر در آخر ثابت شود که حق با او بوده است، تو چه خواهی کرد؟

Davanı doğrudan komşunla gör; Başkasının sırrını açıklama.

وقتی با همسایه‌ات دعوا می‌کنی، رازی را که از دیگران شنیده‌ای فاش نکن،

Yoksa işiten seni utandırabilir Ve bu kötü ün yakanı bırakmaz.

زیرا در این صورت دیگر کسی به تو اطمینان نخواهد کرد و بدنام خواهی شد.

Yerinde söylenen söz, Gümüş oymalardaki altın elma gibidir.

سخنی که بجا گفته شود، مانند نگین طلاست که در ظرف نقره‌ای نشانده شده باشد.

Altın küpe ya da altın bir süs neyse, Dinleyen kulak için bilgenin azarlaması da öyledir.

نصیحت شخص دانا برای گوش شنوا، مانند حلقهٔ طلا و جواهر، با ارزش است.

Hasatta kar serinliği nasılsa, Güvenilir ulak da kendisini gönderenler için öyledir. Böyle biri efendilerinin canına can katar.

خدمتکار امین همچون آب سرد در گرمای تابستان، روح آقای خود را تازه می‌کند.

Yağmursuz bulut ve yel nasılsa, Vermediği armağanla övünen kişi de öyledir.

کسی‌که دَم از سخاوت می‌زند، امّا چیزی به کسی نمی‌بخشد، مانند ابر و بادی است که باران نمی‌آورد.

Sabırla bir hükümdar bile ikna edilir, Tatlı dil en güçlü direnci kırar.

شخص صبور می‌تواند حتّی حاکم را قانع سازد و زبان نرم می‌تواند هر مانع قوی را از بین بردارد.

Bal buldun mu yeteri kadar ye, Fazla doyarsan kusarsın.

اگر به عسل دست یافتی، به اندازهٔ کافی بخور، وگرنه آن را استفراغ خواهی کرد.

Başkalarının evine seyrek git, Yoksa onları bezdirir, nefretini kazanırsın.

بیش از حد به خانهٔ همسایه‌ات نرو، مبادا از تو متنفّر شود.

Başkasına karşı yalancı tanıklık eden Topuz, kılıç ya da sivri ok gibidir.

شهادت دروغ برضد همسایه، مانند تبر و شمشیر و تیرِ تیز، صدمه می‌زند.

Sıkıntılı günde haine güvenmek, Çürük dişe ya da sakat ayağa güvenmek gibidir.

اعتماد کردن به شخص خائن در زمان سختی، مانند جویدن غذا با دندان لق و دویدن با پای شکسته است.

Dertli kişiye ezgi söylemek, Soğuk günde giysilerini üzerinden almaya, Ya da sodaya sirke katmaya benzer.

آواز خواندن برای شخص غمگین، مانند لخت شدن در هوای سرد و پاشیدن نمک بر زخم است.

[] Düşmanın acıkmışsa doyur, Susamışsa su ver.

اگر دشمنت گرسنه باشد، به او غذا بده و اگر تشنه باشد، او را آب بنوشان.

Bunu yapmakla onu utanca boğarsın Ve RAB seni ödüllendirir.

این کار تو او را شرمنده می‌سازد و خداوند به تو پاداش می‌دهد.

Kuzeyden esen rüzgar nasıl yağmur getirirse, İftiracı dil de öfkeli bakışlara yol açar.

همان‌طور که باد شمال باران می‌آورد، بدگویی هم خشم و عصبانیّت به بار می‌آورد.

Kavgacı kadınla aynı evde oturmaktansa, Damın köşesinde oturmak yeğdir.

سکونت در گوشهٔ بام، بهتر است از زندگی کردن با زن غرغرو در یک خانه.

Susamış kişi için soğuk su neyse, Uzak ülkeden gelen iyi haber de öyledir.

خبر خوشی که از دیار دور می‌رسد، همچون آب سردی برای آدم تشنه است.

Kötünün önünde pes eden doğru kişi, Suyu bulanmış pınar, kirlenmiş kuyu gibidir.

سازش آدم درستکار با شخص شریر مانند آلوده کردن منبع آب و گِل آلود ساختن چشمه است.

Fazla bal yemek iyi değildir; Hep yüceltilmeyi beklemek de...

همان‌طور که زیاده روی در خوردن عسل ضرر دارد، انتظار شنیدن تعریف و تمجید از مردم نیز ناپسند است.

Kendini denetleyemeyen kişi Yıkılmış sursuz kent gibidir.

کسی‌که بر نفس خویش تسلّط ندارد، مثل شهر بی‌دیوار، ناامن است.