Proverbs 23

Ki te noho tahi korua ko te rangatira ki te kai, ata whakaaroa marietia tera i tou aroaro:
CUANDO te sentares á comer con algún señor, Considera bien lo que estuviere delante de ti;
Whakapakia he maripi ki tou korokoro, ki te mea he tangata kakai koe.
Y pon cuchillo á tu garganta, Si tienes gran apetito.
Kaua e hiahia ki ana mea reka: he kai tinihanga hoki era.
No codicies sus manjares delicados, Porque es pan engañoso
Kaua e taruke ki te mea taonga: kati tau mea ki tou matauranga.
No trabajes por ser rico; Pon coto á tu prudencia.
E anga mai ranei ou kanohi ki taua mea korekore nei? He pono hoki ka whai parirau te taonga, koia ano kei te ekara, rere ana whaka te rangi.
¿Has de poner tus ojos en las riquezas, siendo ningunas? Porque hacerse han alas, Como alas de águila, y volarán al cielo.
Kaua e kainga te kai a te tangata kanohi kino, kei minamina hoki koe ki ana mea reka.
No comas pan de hombre de mal ojo, Ni codicies sus manjares:
Ko tana hoki e mea ai i roto i a ia, pera tonu ia: E kai, e inu; koia tana kupu ki a koe; kahore ia ona ngakau ki a koe.
Porque cual es su pensamiento en su alma, tal es él. Come y bebe, te dirá; Mas su corazón no está contigo.
Ko te kongakonga i kainga e koe, ka ruakina e koe, ka maumauria ano hoki au kupu reka.
Vomitarás la parte que tú comiste, Y perderás tus suaves palabras.
Kaua e korero ki nga taringa o te kuware; ka whakahawea hoki ia ki te whakaaro nui o au kupu.
No hables á oídos del necio; Porque menospreciará la prudencia de tus razones.
Kei whakanekehia e koe te rohe tawhito; kei haere koe ki nga mara a te pani:
No traspases el término antiguo, Ni entres en la heredad de los huérfanos:
No te mea he kaha to ratou kaiwhakaora; ka tohea e ia ta ratou tohe ki a koe.
Porque el defensor de ellos es el Fuerte, El cual juzgará la causa de ellos contra ti.
Anga atu tou ngakau ki te ako, me ou taringa ki nga kupu o te matauranga.
Aplica tu corazón á la enseñanza, Y tus oídos á las palabras de sabiduría.
Kaua e tohungia te whiu ki te tamaiti: ki te patua hoki ia e koe ki te rakau, e kore ia e mate.
No rehuses la corrección del muchacho: Porque si lo hirieres con vara, no morirá.
Tatatia ia e koe ki te rakau, a ka whakaorangia e koe tona wairua i te reinga.
Tú lo herirás con vara, Y librarás su alma del infierno.
E taku tama, ki te whakaaro nui tou ngakau, ka koa hoki toku ngakau, ae ra, toku nei ano:
Hijo mío, si tu corazón fuere sabio, También á mí se me alegrará el corazón;
Ae ra, ka hari oku whatumanawa, ina korero ou ngutu i nga mea tika.
Mis entrañas también se alegrarán, Cuando tus labios hablaren cosas rectas.
Kei hae tou ngakau ki te hunga hara; engari kia wehi koe ki a Ihowa, a pau noa te ra.
No tenga tu corazón envidia de los pecadores, Antes persevera en el temor de JEHOVÁ todo tiempo:
He pono hoki tera ano he whakautu; e kore ano hoki tau i tumanako ai e hatepea atu.
Porque ciertamente hay fin, Y tu esperanza no será cortada.
Whakarongo ra, e taku tama, kia whai whakaaro hoki koe, a whakatikaia tou ngakau i te ara.
Oye tú, hijo mío, y sé sabio, Y endereza tu corazón al camino.
Kei uru ki te hunga kakai waina; ki te hunga pukukai kikokiko:
No estés con los bebedores de vino, Ni con los comedores de carne:
No te mea ka tutuki tahi te tangata inu raua ko te tangata kakai ki te rawakore; he tawhetawhe hoki te kakahu a te momoe mo te tangata.
Porque el bebedor y el comilón empobrecerán: Y el sueño hará vestir vestidos rotos.
Whakarongo ki tou papa nana koe; kaua hoki e whakahawea ki tou whaea ina ruruhi ia.
Oye á tu padre, á aquel que te engendró; Y cuando tu madre envejeciere, no la menosprecies.
Hokona te pono, kaua hoki e whakawhitiwhitia; ae ra, te whakaaro nui, te ako hoki, me te matauranga.
Compra la verdad, y no la vendas; La sabiduría, la enseñanza, y la inteligencia.
Nui atu hoki te koa o te papa o te tangata tika; a, ko te tangata e whanau he tama whakaaro nui mana, ka hari ia ki a ia.
Mucho se alegrará el padre del justo: Y el que engendró sabio se gozará con él.
Kia hari tou papa raua ko tou whaea, ina, kia koa te wahine i whanau ai koe.
Alégrense tu padre y tu madre, Y gócese la que te engendró.
E taku tama, homai tou ngakau ki ahau, kia manako ano hoki ou kanohi ki aku ara.
Dame, hijo mío, tu corazón, Y miren tus ojos por mis caminos.
No te mea he rua hohonu te wahine kairau; he poka kuiti te wahine ke.
Porque sima profunda es la ramera, Y pozo angosto la extraña.
Ae ra, ka whanga ia ano he kaipahua, a ka whakatokomahatia e ia nga tangata poka ke.
También ella, como robador, acecha, Y multiplica entre los hombres los prevaricadores.
Ko wai e aue? Ko wai e tangi? Ko wai e totohe? Ko wai e ngangautia? Ko wai e maru, he mea takekore? Ko wai e whero tonu ona kanohi?
¿Para quién será el ay? ¿para quién el ay? ¿para quién las rencillas? ¿Para quién las quejas? ¿para quién las heridas en balde? ¿Para quién lo amoratado de los ojos?
Ko te hunga e noho roa ana ki te waina; ko te hunga e haere ana ki te rapu i te waina whakaranu.
Para los que se detienen mucho en el vino, Para los que van buscando la mistura.
Kaua e titiro ki te waina i te mea e whero ana, ina puta tona kara i roto i te kapu, ina mania tona heke.
No mires al vino cuando rojea, Cuando resplandece su color en el vaso: Entrase suavemente;
Tona tukunga iho ano he nakahi e ngau ana, koia ano kei te wero a te neke.
Mas al fin como serpiente morderá, Y como basilisco dará dolor:
E kite hoki ou kanohi i nga mea rereke, a ka puta he kupu rereke i tou ngakau.
Tus ojos mirarán las extrañas, Y tu corazón hablará perversidades.
Ae ra, ka rite koe ki te tangata e takoto ana i waenga moana, ki te tangata ranei e takoto ana i te tihi o te rewa.
Y serás como el que yace en medio de la mar, Ó como el que está en la punta de un mastelero.
A ka mea koe, Patua ana ahau e ratou, a kihai ahau i mamae; tatatia ana ahau e ratou, a kihai ahau i mohio: a hea ahau ara ake ai? Ka rapua ano e ahau.
Y dirás: Hiriéronme, mas no me dolió; Azotáronme, mas no lo sentí; Cuando despertare, aun lo tornaré á buscar.