Proverbs 23

When thou sittest to eat with a ruler, consider diligently what is before thee:

Gdy siądziesz, abyś jadł z panem, uważaj pilnie, kto jest przed tobą;

And put a knife to thy throat, if thou be a man given to appetite.

Inaczej wraziłbyś nóż w gardło swoje, jeźlibyś był chciwy pokarmu.

Be not desirous of his dainties: for they are deceitful meat.

Nie pragnij łakoci jego ; bo są pokarmem obłudnym.

Labour not to be rich: cease from thine own wisdom.

Nie staraj się, abyś się zbogacił; owszem, zaniechaj opatrzności twojej.

Wilt thou set thine eyes upon that which is not? for riches certainly make themselves wings; they fly away as an eagle toward heaven.

I miałżebyś obrócić oczy twoje na bogactwo, które prędko niszczeje? bo sobie uczyni skrzydła podobne orlim, i uleci do nieba.

Eat thou not the bread of him that hath an evil eye, neither desire thou his dainty meats:

Nie jedz chleba człowieka zazdrosnego, a nie żądaj łakoci jego.

For as he thinketh in his heart, so is he: Eat and drink, saith he to thee; but his heart is not with thee.

Albowiem jako on ciebie waży w myśli swej, tak ty waż pokarm jego. Mówić: Jedz i pij, ale serce jego nie jest z tobą.

The morsel which thou hast eaten shalt thou vomit up, and lose thy sweet words.

Sztuczkę twoję, którąś zjadł, zwrócisz, a utracisz wdzięczne słowa twoje.

Speak not in the ears of a fool: for he will despise the wisdom of thy words.

Przed głupim nie mów; albowiem wzgardzi roztropnością powieści twoich.

Remove not the old landmark; and enter not into the fields of the fatherless:

Nie przenoś granicy starej, a na rolę sierotek nie wchodź.

For their redeemer is mighty; he shall plead their cause with thee.

Bo obrońca ich możny; onci się podejmuje sprawy ich przeciwko tobie.

Apply thine heart unto instruction, and thine ears to the words of knowledge.

Obróć do nauki serce twoje, a uszy twoje do powieści umiejętności.

Withhold not correction from the child: for if thou beatest him with the rod, he shall not die.

Nie odejmuj od młodego karności; bo jeźli go ubijesz rózgą, nie umrze.

Thou shalt beat him with the rod, and shalt deliver his soul from hell.

Ty go bij rózgą, a duszę jego z piekła wyrwiesz.

My son, if thine heart be wise, my heart shall rejoice, even mine.

Synu mój! będzieli mądre serce twoje, będzie się weseliło serce moje, serce moje we mnie;

Yea, my reins shall rejoice, when thy lips speak right things.

I rozweselą się nerki moje, gdy będą mówiły wargi twoje, co jest prawego.

Let not thine heart envy sinners: but be thou in the fear of the LORD all the day long.

Niech nie zajrzy serce twoje grzesznikom; ale raczej chodż w bojańni Pańskiej na każdy dzień;

For surely there is an end; and thine expectation shall not be cut off.

Bo iż jest zapłata, przeto nadzieja twoja nie będzie wykorzeniona.

Hear thou, my son, and be wise, and guide thine heart in the way.

Słuchaj, synu mój! a bądź mądry, i nawiedź na drogę serce twoje.

Be not among winebibbers; among riotous eaters of flesh:

Nie bywaj między pijanicami wina, ani między żarłokami mięsa;

For the drunkard and the glutton shall come to poverty: and drowsiness shall clothe a man with rags.

Boć pijanica i żarłok zubożeje, a ospały w łatach chodzić będzie.

Hearken unto thy father that begat thee, and despise not thy mother when she is old.

Słuchaj ojca twego, który cię spłodził, a nie pogardzaj matką twoją, gdy się zstarzeje.

Buy the truth, and sell it not; also wisdom, and instruction, and understanding.

Kupuj prawdę, a nie sprzedawaj jej; kupuj mądrość, umiejętność i rozum.

The father of the righteous shall greatly rejoice: and he that begetteth a wise child shall have joy of him.

Bardzo się raduje ojciec sprawiedliwego, a kto spłodził mądrego, weseli się z niego.

Thy father and thy mother shall be glad, and she that bare thee shall rejoice.

Niech się tedy weseli ojciec twój, i matka twoja; i niech się rozraduje rodzicielka twoja.

My son, give me thine heart, and let thine eyes observe my ways.

Synu mój! daj mi serce twoje, a oczy twoje niechaj strzegą dróg moich.

For a whore is a deep ditch; and a strange woman is a narrow pit.

Bo nierządnica jest dół głęboki, a cudza żona jest studnia ciasna.

She also lieth in wait as for a prey, and increaseth the transgressors among men.

Ona też jako zbojca zasadzki czyni, a zuchwalców między ludźmi rozmnaża.

Who hath woe? who hath sorrow? who hath contentions? who hath babbling? who hath wounds without cause? who hath redness of eyes?

Komu biada? Komu niestety? Komu zwady? Komu krzyk? Komu rany daremne? Komu zapalenie oczów?

They that tarry long at the wine; they that go to seek mixed wine.

Tym, którzy siadają na winie; tym, którzy chodzą, szukając przyprawnego wina.

Look not thou upon the wine when it is red, when it giveth his colour in the cup, when it moveth itself aright.

Nie zapatruj się na wino, gdy się rumieni, i gdy wydaje w kubku łunę swoję, a prosto wyskakuje.

At the last it biteth like a serpent, and stingeth like an adder.

Bo na koniec jako wąż ukąsi, a jako żmija uszczknie;

Thine eyes shall behold strange women, and thine heart shall utter perverse things.

Oczy twoje patrzyć będą na cudze żony, a serce twe będzie mówiło przewrotności;

Yea, thou shalt be as he that lieth down in the midst of the sea, or as he that lieth upon the top of a mast.

I będziesz jako ten, który leży w pośród morza, a jako ten, który śpi na wierzchu masztu;

They have stricken me, shalt thou say, and I was not sick; they have beaten me, and I felt it not: when shall I awake? I will seek it yet again.

Rzeczesz:Ubito mię, a nie stękałem, potłuczono mię, a nie czułem. Gdy się ocucę, udam się zaś do tego.