Proverbs 22

A good name is rather to be chosen than great riches, and loving favour rather than silver and gold.

Lepsze jest dobre imię, niż bogactwa wielkie; a przyjaźń lepsza, niż srebro i złoto.

The rich and poor meet together: the LORD is the maker of them all.

Bogaty i ubogi spotkali się z sobą; ale Pan jest obydwóch stworzycielem.

A prudent man foreseeth the evil, and hideth himself: but the simple pass on, and are punished.

Ostrożny widząc złe ukrywa się; ale prostacy wprost idąc wpadają w szkodę.

By humility and the fear of the LORD are riches, and honour, and life.

Pokory i bojaźni Pańskiej nagrodą jest bogactwo, i sława i żywot.

Thorns and snares are in the way of the froward: he that doth keep his soul shall be far from them.

Ciernie i sidła są na drodze przewrotnego; kto strzeże duszy swej, oddala się od nich.

Train up a child in the way he should go: and when he is old, he will not depart from it.

Ćwicz młodego według potrzeby drogi jego; bo gdy się zstarzeje, nie odstąpi od niej.

The rich ruleth over the poor, and the borrower is servant to the lender.

Bogaty nad ubogimi panuje; ale ten, co pożycza, sługą bywa tego, który mu pożycza.

He that soweth iniquity shall reap vanity: and the rod of his anger shall fail.

Kto sieje nieprawość, żąć będzie utrapienie, a rózga gniewu jego ustanie.

He that hath a bountiful eye shall be blessed; for he giveth of his bread to the poor.

Oko dobrotliwe, toć będzie ubłogosławione; bo udziela chleba swego ubogiemu.

Cast out the scorner, and contention shall go out; yea, strife and reproach shall cease.

Wyrzuć naśmiewcę, a ustanie zwada; owszem uspokoi się swar i pohańbienie.

He that loveth pureness of heart, for the grace of his lips the king shall be his friend.

Kto miłuje czystość serca, a jest wdzięczność w wargach jego, temu król przyjacielem będzie.

The eyes of the LORD preserve knowledge, and he overthroweth the words of the transgressor.

Oczy Pańskie strzegą umiejętności; ale przedsięwzięcia przewrotnego podwraca.

The slothful man saith, There is a lion without, I shall be slain in the streets.

Leniwiec mówi: Lew na dworzu, w pośród ulicy bym był zabity.

The mouth of strange women is a deep pit: he that is abhorred of the LORD shall fall therein.

Usta obcych niewiast są dół głęboki; na kogo się Pan gniewa, wpadnie tam.

Foolishness is bound in the heart of a child; but the rod of correction shall drive it far from him.

Głupstwo przywiązane jest do serca młodego; ale rózga karności oddali je od niego.

He that oppresseth the poor to increase his riches, and he that giveth to the rich, shall surely come to want.

Kto ciemięży ubogiego, aby sobie przysporzył, także kto daje bogatemu: pewnie zubożeje.

Bow down thine ear, and hear the words of the wise, and apply thine heart unto my knowledge.

Nakłoń ucha twego, a słuchaj słów mądrych, a serce twoje przyłóż ku nauce mojej;

For it is a pleasant thing if thou keep them within thee; they shall withal be fitted in thy lips.

Boć to będzie uciechą, gdy je zachowasz w sercu twojem, gdy będą społem sporządzone w wargach twoich;

That thy trust may be in the LORD, I have made known to thee this day, even to thee.

Aby było w Panu ufanie twoje; oznajmujęć to dziś, a ty tak czyń.

Have not I written to thee excellent things in counsels and knowledge,

Izalim ci nie napisał znamienitych rzeczy z strony rad i umiejętności,

That I might make thee know the certainty of the words of truth; that thou mightest answer the words of truth to them that send unto thee?

Abym ci do wiadomości podał pewność powieści prawdziwych, abyś umiał odnosić słowa prawdy tym, którzy cię posłali.

Rob not the poor, because he is poor: neither oppress the afflicted in the gate:

Nie odzieraj nędznego, przeto że nędzny jest; ani ubogiego w bramie uciskaj.

For the LORD will plead their cause, and spoil the soul of those that spoiled them.

Albowiem Pan się podejmie sprawy ich, i wydrze duszę tym, którzy im wydzierają.

Make no friendship with an angry man; and with a furious man thou shalt not go:

Nie bądź przyjacielem gniewliwemu, a z mężem popędliwym nie obcuj,

Lest thou learn his ways, and get a snare to thy soul.

Byś snać nie przywykł ścieszkom jego, a nie włożył sidła na duszę swoję.

Be not thou one of them that strike hands, or of them that are sureties for debts.

Nie bywaj między tymi, którzy ręczą; ani między rękojmiami za długi;

If thou hast nothing to pay, why should he take away thy bed from under thee?

Bo jeźlibyś nie miał czem zapłacić, przeczżeby kto miał brać pościel twoją pod tobą?

Remove not the ancient landmark, which thy fathers have set.

Nie przenoś starej granicy, którą uczynili ojcowie twoi.

Seest thou a man diligent in his business? he shall stand before kings; he shall not stand before mean men.

Widziałżeś męża rątszego w sprawach swoich? Takowyć przed królami staje, a nie staje przed podłymi.