Proverbs 23

Pagka ikaw ay nauupong kumain na kasalo ng isang pangulo, kilanlin mong maigi siya na nasa harap mo;

When thou sittest to eat with a ruler, consider diligently what is before thee:

At maglagay ka ng sundang sa iyong lalamunan, kung ikaw ay taong bigay sa pagkain.

And put a knife to thy throat, if thou be a man given to appetite.

Huwag kang mapagnais ng kaniyang mga masarap na pagkain; yamang mga marayang pagkain.

Be not desirous of his dainties: for they are deceitful meat.

Huwag kang mainip sa pagyaman; tumigil ka sa iyong sariling karunungan.

Labour not to be rich: cease from thine own wisdom.

Iyo bang itititig ang iyong mga mata sa wala? Sapagka't ang mga kayamanan, ay tunay na nagsisipagpakpak, gaya ng aguila na lumilipad sa dakong langit.

Wilt thou set thine eyes upon that which is not? for riches certainly make themselves wings; they fly away as an eagle toward heaven.

Huwag mong kanin ang tinapay niya na may masamang mata, ni nasain mo man ang kaniyang mga masarap na pagkain:

Eat thou not the bread of him that hath an evil eye, neither desire thou his dainty meats:

Sapagka't kung ano ang iniisip niya sa loob niya, ay gayon siya: kumain ka at uminom ka, sabi niya sa iyo; nguni't ang puso niya ay hindi sumasaiyo.

For as he thinketh in his heart, so is he: Eat and drink, saith he to thee; but his heart is not with thee.

Ang subo na iyong kinain ay iyong isusuka, at iyong iwawala ang iyong mga matamis na salita.

The morsel which thou hast eaten shalt thou vomit up, and lose thy sweet words.

Huwag kang magsalita sa pakinig ng mangmang; sapagka't kaniyang hahamakin ang karunungan ng iyong mga salita.

Speak not in the ears of a fool: for he will despise the wisdom of thy words.

Huwag mong baguhin ang dating muhon ng lupa; at huwag mong pasukin ang mga bukid ng ulila:

Remove not the old landmark; and enter not into the fields of the fatherless:

Sapagka't ang kanilang Manunubos ay malakas; ipaglalaban niya ang kanilang usap sa iyo.

For their redeemer is mighty; he shall plead their cause with thee.

Ihilig mo ang iyong puso sa turo, at ang iyong mga pakinig sa mga salita ng kaalaman.

Apply thine heart unto instruction, and thine ears to the words of knowledge.

Huwag mong ipagkait ang saway sa bata: sapagka't kung iyong hampasin siya ng pamalo, siya'y hindi mamamatay.

Withhold not correction from the child: for if thou beatest him with the rod, he shall not die.

Iyong hahampasin siya ng pamalo, at ililigtas mo ang kaniyang kaluluwa sa Sheol.

Thou shalt beat him with the rod, and shalt deliver his soul from hell.

Anak ko, kung ang iyong puso ay magpakapantas, ang puso ko'y matutuwa sa makatuwid baga'y ang akin:

My son, if thine heart be wise, my heart shall rejoice, even mine.

Oo, ang aking puso ay magagalak pagka ang iyong mga labi ay nangagsasalita ng matuwid na mga bagay.

Yea, my reins shall rejoice, when thy lips speak right things.

Huwag managhili ang iyong puso sa mga makasalanan: kundi lumagay ka sa Panginoon buong araw:

Let not thine heart envy sinners: but be thou in the fear of the LORD all the day long.

Sapagka't tunay na may kagantihan; at ang iyong pagasa ay hindi mahihiwalay.

For surely there is an end; and thine expectation shall not be cut off.

Makinig ka, anak ko, at ikaw ay magpakapantas, at patnubayan mo ang iyong puso sa daan.

Hear thou, my son, and be wise, and guide thine heart in the way.

Huwag kang mapasama sa mga mapaglango; sa mga mayamong mangangain ng karne:

Be not among winebibbers; among riotous eaters of flesh:

Sapagka't ang manglalasing at ang mayamo ay darating sa karalitaan: at ang antok ay magbibihis sa tao ng pagkapulubi.

For the drunkard and the glutton shall come to poverty: and drowsiness shall clothe a man with rags.

Dinggin mo ang iyong ama na naging anak ka, at huwag mong hamakin ang iyong ina kung siya'y tumanda.

Hearken unto thy father that begat thee, and despise not thy mother when she is old.

Bumili ka ng katotohanan at huwag mong ipagbili: Oo karunungan, at turo, at pag-uunawa.

Buy the truth, and sell it not; also wisdom, and instruction, and understanding.

Ang ama ng matuwid ay magagalak na lubos: at siyang nagkaanak ng pantas na anak ay magagalak sa kaniya.

The father of the righteous shall greatly rejoice: and he that begetteth a wise child shall have joy of him.

Mangatuwa ang iyong ama at ang iyong ina, at magalak siyang nanganak sa iyo.

Thy father and thy mother shall be glad, and she that bare thee shall rejoice.

Anak ko, ibigay mo sa akin ang iyong puso, at malugod ang iyong mga mata sa aking mga daan.

My son, give me thine heart, and let thine eyes observe my ways.

Sapagka't ang isang patutot ay isang malalim na lubak; at ang babaing di kilala ay makipot na lungaw.

For a whore is a deep ditch; and a strange woman is a narrow pit.

Oo, siya'y bumabakay na parang tulisan, at nagdaragdag ng mga magdaraya sa gitna ng mga tao.

She also lieth in wait as for a prey, and increaseth the transgressors among men.

Sinong may ay? sinong may kapanglawan? sinong may pakikipagtalo? sinong may daing? sino ang may sugat na walang kadahilanan? sino ang may maningas na mata?

Who hath woe? who hath sorrow? who hath contentions? who hath babbling? who hath wounds without cause? who hath redness of eyes?

Silang nangaghihintay sa alak; silang nagsisiyaon upang humanap ng pinaghalong alak.

They that tarry long at the wine; they that go to seek mixed wine.

Huwag kang tumingin sa alak pagka mapula, pagka nagbibigay ng kaniyang kulay sa saro,

Look not thou upon the wine when it is red, when it giveth his colour in the cup, when it moveth itself aright.

Sa huli ay kumakagat ito na parang ahas, at tumutukang parang ulupong.

At the last it biteth like a serpent, and stingeth like an adder.

Ang iyong mga mata ay titingin ng mga katuwang bagay, at ang iyong puso ay nagbabadya ng mga magdarayang bagay.

Thine eyes shall behold strange women, and thine heart shall utter perverse things.

Oo, ikaw ay magiging parang nahihiga sa gitna ng dagat, o parang nahihiga sa dulo ng isang palo ng sasakyan.

Yea, thou shalt be as he that lieth down in the midst of the sea, or as he that lieth upon the top of a mast.

Kanilang pinalo ako, iyong sasalitain, at hindi ako nasaktan; kanilang hinampas ako, at hindi ko naramdaman: kailan gigising ako? aking hahanapin pa uli.

They have stricken me, shalt thou say, and I was not sick; they have beaten me, and I felt it not: when shall I awake? I will seek it yet again.