Proverbs 25

اینها نیز از امثال سلیمان است که کاتبان حزقیا، پادشاه یهودا آنها را نوشته‌اند:

Bundan sonrakiler de Süleyman’ın özdeyişleridir. Bunları Yahuda Kralı Hizkiya’nın adamları derledi.

عظمت خدا در پوشاندن اسرار اوست، امّا عظمت پادشاه در جستجو کردن امور.

Tanrı’yı gizli tuttuğu şeyler için, Krallarıysa açığa çıkardıkları için yüceltiriz.

پی بردن به افکار پادشاه مانند پی بردن به بلندی آسمان و عمق زمین، غیر ممکن است.

Göğün yüksekliği, yerin derinliği gibi, Kralların aklından geçen de kestirilemez.

ناخالصی را از نقره جدا کن تا زرگر بتواند از آن ظرفی بسازد.

Cürufu gümüşten ayırınca, Kuyumcunun işleyeceği madde kalır.

مأموران شریر پادشاه را از او دور کن تا تخت او در عدالت پایدار بماند.

Kötüleri kralın huzurundan uzaklaştırırsan Kralın tahtı adaletle pekişir.

وقتی به حضور پادشاه می‌روی، خود را شخص بزرگی مپندار و در جای بزرگان منشین،

[] Kralın önünde kendini yüceltme, Önemli kişiler arasında yer edinmeye çalışma.

چون بهتر است به تو گفته شود: «بالاتر بنشین»، تا اینکه تو را در برابر چشمان بزرگان در جای پایین‌تر بنشانند.

Çünkü kralın seni bir soylunun önünde alaşağı etmesindense, Sana, “Yukarıya gel” demesi yeğdir.

وقتی با همسایه‌ات اختلاف داری، با شتاب به دادگاه نرو، زیرا اگر در آخر ثابت شود که حق با او بوده است، تو چه خواهی کرد؟

Gördüklerinle hemencecik mahkemeye başvurma; Çünkü başkası seni utandırabilir, Sonra ne yapacağını bilemezsin.

وقتی با همسایه‌ات دعوا می‌کنی، رازی را که از دیگران شنیده‌ای فاش نکن،

Davanı doğrudan komşunla gör; Başkasının sırrını açıklama.

زیرا در این صورت دیگر کسی به تو اطمینان نخواهد کرد و بدنام خواهی شد.

Yoksa işiten seni utandırabilir Ve bu kötü ün yakanı bırakmaz.

سخنی که بجا گفته شود، مانند نگین طلاست که در ظرف نقره‌ای نشانده شده باشد.

Yerinde söylenen söz, Gümüş oymalardaki altın elma gibidir.

نصیحت شخص دانا برای گوش شنوا، مانند حلقهٔ طلا و جواهر، با ارزش است.

Altın küpe ya da altın bir süs neyse, Dinleyen kulak için bilgenin azarlaması da öyledir.

خدمتکار امین همچون آب سرد در گرمای تابستان، روح آقای خود را تازه می‌کند.

Hasatta kar serinliği nasılsa, Güvenilir ulak da kendisini gönderenler için öyledir. Böyle biri efendilerinin canına can katar.

کسی‌که دَم از سخاوت می‌زند، امّا چیزی به کسی نمی‌بخشد، مانند ابر و بادی است که باران نمی‌آورد.

Yağmursuz bulut ve yel nasılsa, Vermediği armağanla övünen kişi de öyledir.

شخص صبور می‌تواند حتّی حاکم را قانع سازد و زبان نرم می‌تواند هر مانع قوی را از بین بردارد.

Sabırla bir hükümdar bile ikna edilir, Tatlı dil en güçlü direnci kırar.

اگر به عسل دست یافتی، به اندازهٔ کافی بخور، وگرنه آن را استفراغ خواهی کرد.

Bal buldun mu yeteri kadar ye, Fazla doyarsan kusarsın.

بیش از حد به خانهٔ همسایه‌ات نرو، مبادا از تو متنفّر شود.

Başkalarının evine seyrek git, Yoksa onları bezdirir, nefretini kazanırsın.

شهادت دروغ برضد همسایه، مانند تبر و شمشیر و تیرِ تیز، صدمه می‌زند.

Başkasına karşı yalancı tanıklık eden Topuz, kılıç ya da sivri ok gibidir.

اعتماد کردن به شخص خائن در زمان سختی، مانند جویدن غذا با دندان لق و دویدن با پای شکسته است.

Sıkıntılı günde haine güvenmek, Çürük dişe ya da sakat ayağa güvenmek gibidir.

آواز خواندن برای شخص غمگین، مانند لخت شدن در هوای سرد و پاشیدن نمک بر زخم است.

Dertli kişiye ezgi söylemek, Soğuk günde giysilerini üzerinden almaya, Ya da sodaya sirke katmaya benzer.

اگر دشمنت گرسنه باشد، به او غذا بده و اگر تشنه باشد، او را آب بنوشان.

[] Düşmanın acıkmışsa doyur, Susamışsa su ver.

این کار تو او را شرمنده می‌سازد و خداوند به تو پاداش می‌دهد.

Bunu yapmakla onu utanca boğarsın Ve RAB seni ödüllendirir.

همان‌طور که باد شمال باران می‌آورد، بدگویی هم خشم و عصبانیّت به بار می‌آورد.

Kuzeyden esen rüzgar nasıl yağmur getirirse, İftiracı dil de öfkeli bakışlara yol açar.

سکونت در گوشهٔ بام، بهتر است از زندگی کردن با زن غرغرو در یک خانه.

Kavgacı kadınla aynı evde oturmaktansa, Damın köşesinde oturmak yeğdir.

خبر خوشی که از دیار دور می‌رسد، همچون آب سردی برای آدم تشنه است.

Susamış kişi için soğuk su neyse, Uzak ülkeden gelen iyi haber de öyledir.

سازش آدم درستکار با شخص شریر مانند آلوده کردن منبع آب و گِل آلود ساختن چشمه است.

Kötünün önünde pes eden doğru kişi, Suyu bulanmış pınar, kirlenmiş kuyu gibidir.

همان‌طور که زیاده روی در خوردن عسل ضرر دارد، انتظار شنیدن تعریف و تمجید از مردم نیز ناپسند است.

Fazla bal yemek iyi değildir; Hep yüceltilmeyi beklemek de...

کسی‌که بر نفس خویش تسلّط ندارد، مثل شهر بی‌دیوار، ناامن است.

Kendini denetleyemeyen kişi Yıkılmış sursuz kent gibidir.