Proverbs 23

Kiam vi sidiĝos, por manĝi kun reganto, Rigardu bone, kio estas antaŭ vi;

Si tu es à table avec un grand, Fais attention à ce qui est devant toi;

Kaj vi metu tranĉilon al via gorĝo, Se vi estas avidulo.

Mets un couteau à ta gorge, Si tu as trop d'avidité.

Ne deziru liajn bongustajn manĝojn; Ĉar ĝi estas trompa pano.

Ne convoite pas ses friandises: C'est un aliment trompeur.

Ne penu riĉiĝi; Forlasu vian pripensadon.

Ne te tourmente pas pour t'enrichir, N'y applique pas ton intelligence.

Ĉu vi direktos viajn okulojn al ĝi? ĝi jam ne ekzistos; Ĉar riĉeco faras al si flugilojn kiel aglo, kaj forflugas al la ĉielo.

Veux-tu poursuivre du regard ce qui va disparaître? Car la richesse se fait des ailes, Et comme l'aigle, elle prend son vol vers les cieux.

Ne manĝu panon de malbondeziranto, Kaj ne deziru liajn bongustajn manĝojn.

Ne mange pas le pain de celui dont le regard est malveillant, Et ne convoite pas ses friandises;

Ĉar kiaj estas la pensoj en lia animo, tia li ankaŭ estas: Manĝu kaj trinku, li diros al vi, Sed lia koro ne estas kun vi.

Car il est comme les pensées de son âme. Mange et bois, te dira-t-il; Mais son coeur n'est point avec toi.

La pecon, kiun vi manĝis, vi elvomos; Kaj vane vi perdis viajn agrablajn vortojn.

Tu vomiras le morceau que tu as mangé, Et tu auras perdu tes propos agréables.

En la orelojn de malsaĝulo ne parolu; Ĉar li malŝatos la saĝecon de viaj vortoj.

Ne parle pas aux oreilles de l'insensé, Car il méprise la sagesse de tes discours.

Ne forŝovu la antikvajn limojn, Kaj sur la kampon de orfoj ne iru.

Ne déplace pas la borne ancienne, Et n'entre pas dans le champ des orphelins;

Ĉar ilia Liberiganto estas forta; Li defendos ilian aferon kontraŭ vi.

Car leur vengeur est puissant: Il défendra leur cause contre toi.

Elmetu vian koron al instruo Kaj viajn orelojn al paroloj de prudento.

Ouvre ton coeur à l'instruction, Et tes oreilles aux paroles de la science.

Ne malvolu puni knabon: Se vi batos lin per kano, li ne mortos.

N'épargne pas la correction à l'enfant; Si tu le frappes de la verge, il ne mourra point.

Vi batos lin per kano, Kaj lian animon vi savos de Ŝeol.

En le frappant de la verge, Tu délivres son âme du séjour des morts.

Mia filo, se via koro estos saĝa, Tiam ĝojos ankaŭ mia koro.

Mon fils, si ton coeur est sage, Mon coeur à moi sera dans la joie;

Kaj mia internaĵo ĝojos, Kiam viaj lipoj parolos ĝustaĵon.

Mes entrailles seront émues d'allégresse, Quand tes lèvres diront ce qui est droit.

Via koro sin tiru ne al pekuloj, Sed al timo antaŭ la Eternulo ĉiutage.

Que ton coeur n'envie point les pécheurs, Mais qu'il ait toujours la crainte de l'Eternel;

Ĉar ekzistas estonteco, Kaj via espero ne perdiĝos.

Car il est un avenir, Et ton espérance ne sera pas anéantie.

Aŭskultu vi, mia filo, kaj estu saĝa, Kaj direktu vian koron al la ĝusta vojo.

Ecoute, mon fils, et sois sage; Dirige ton coeur dans la voie droite.

Ne estu inter la drinkantoj de vino, Inter tiuj, kiuj manĝas tro da viando;

Ne sois pas parmi les buveurs de vin, Parmi ceux qui font excès des viandes:

Ĉar drinkemulo kaj manĝegemulo malriĉiĝos, Kaj dormemulo havos sur si ĉifonaĵojn.

Car l'ivrogne et celui qui se livre à des excès s'appauvrissent, Et l'assoupissement fait porter des haillons.

Aŭskultu vian patron, kiu vin naskigis, Kaj ne malŝatu vian patrinon, kiam ŝi maljuniĝos.

Ecoute ton père, lui qui t'a engendré, Et ne méprise pas ta mère, quand elle est devenue vieille.

Veron aĉetu, kaj ne vendu saĝon Kaj instruon kaj prudenton.

Acquiers la vérité, et ne la vends pas, La sagesse, l'instruction et l'intelligence.

Grandan ĝojon havas patro de virtulo, Kaj naskinto de saĝulo ĝojos pro li.

Le père du juste est dans l'allégresse, Celui qui donne naissance à un sage aura de la joie.

Via patro kaj via patrino ĝojos, Kaj via naskintino triumfos.

Que ton père et ta mère se réjouissent, Que celle qui t'a enfanté soit dans l'allégresse!

Donu, mia filo, vian koron al mi, Kaj al viaj okuloj plaĉu miaj vojoj.

Mon fils, donne-moi ton coeur, Et que tes yeux se plaisent dans mes voies.

Ĉar malĉastulino estas profunda foso, Kaj fremda edzino estas malvasta puto.

Car la prostituée est une fosse profonde, Et l'étrangère un puits étroit.

Ŝi embuskas kiel rabisto, Kaj kolektas ĉirkaŭ si perfidulojn.

Elle dresse des embûches comme un brigand, Et elle augmente parmi les hommes le nombre des perfides.

Ĉe kiu estas ploro? ĉe kiu estas ĝemoj? ĉe kiu estas malpaco? Ĉe kiu estas plendoj? ĉe kiu estas senkaŭzaj batoj? Ĉe kiu estas malklaraj okuloj?

Pour qui les ah? pour qui les hélas? Pour qui les disputes? pour qui les plaintes? Pour qui les blessures sans raison? pour qui les yeux rouges?

Ĉe tiuj, kiuj sidas malfrue ĉe vino, Ĉe tiuj, kiuj venas, por gustumi aroman trinkaĵon.

Pour ceux qui s'attardent auprès du vin, Pour ceux qui vont déguster du vin mêlé.

Ne rigardu la vinon, kiel ruĝa ĝi estas, Kiel ĝi brilas en la pokalo, kiel glate ĝi eniras:

Ne regarde pas le vin qui paraît d'un beau rouge, Qui fait des perles dans la coupe, Et qui coule aisément.

En la fino ĝi mordas kiel serpento Kaj pikas kiel vipuro.

Il finit par mordre comme un serpent, Et par piquer comme un basilic.

Viaj okuloj vidos fremdaĵojn, Kaj via koro parolos malĝustaĵojn.

Tes yeux se porteront sur des étrangères, Et ton coeur parlera d'une manière perverse.

Kaj vi estos kiel dormanto meze de la maro, Kaj kiel dormanto sur la supro de masto.

Tu seras comme un homme couché au milieu de la mer, Comme un homme couché sur le sommet d'un mât:

Ili batis min, sed ĝi min ne doloris; Ili frapis min, sed mi ne sentis; Kiam mi vekiĝos, mi denove tion serĉos.

On m'a frappé,... je n'ai point de mal!... On m'a battu,... je ne sens rien!... Quand me réveillerai-je?... J'en veux encore!