Proverbs 22

Lepsze jest dobre imię, niż bogactwa wielkie; a przyjaźń lepsza, niż srebro i złoto.

A good name is rather to be chosen than great riches, and loving favour rather than silver and gold.

Bogaty i ubogi spotkali się z sobą; ale Pan jest obydwóch stworzycielem.

The rich and poor meet together: the LORD is the maker of them all.

Ostrożny widząc złe ukrywa się; ale prostacy wprost idąc wpadają w szkodę.

A prudent man foreseeth the evil, and hideth himself: but the simple pass on, and are punished.

Pokory i bojaźni Pańskiej nagrodą jest bogactwo, i sława i żywot.

By humility and the fear of the LORD are riches, and honour, and life.

Ciernie i sidła są na drodze przewrotnego; kto strzeże duszy swej, oddala się od nich.

Thorns and snares are in the way of the froward: he that doth keep his soul shall be far from them.

Ćwicz młodego według potrzeby drogi jego; bo gdy się zstarzeje, nie odstąpi od niej.

Train up a child in the way he should go: and when he is old, he will not depart from it.

Bogaty nad ubogimi panuje; ale ten, co pożycza, sługą bywa tego, który mu pożycza.

The rich ruleth over the poor, and the borrower is servant to the lender.

Kto sieje nieprawość, żąć będzie utrapienie, a rózga gniewu jego ustanie.

He that soweth iniquity shall reap vanity: and the rod of his anger shall fail.

Oko dobrotliwe, toć będzie ubłogosławione; bo udziela chleba swego ubogiemu.

He that hath a bountiful eye shall be blessed; for he giveth of his bread to the poor.

Wyrzuć naśmiewcę, a ustanie zwada; owszem uspokoi się swar i pohańbienie.

Cast out the scorner, and contention shall go out; yea, strife and reproach shall cease.

Kto miłuje czystość serca, a jest wdzięczność w wargach jego, temu król przyjacielem będzie.

He that loveth pureness of heart, for the grace of his lips the king shall be his friend.

Oczy Pańskie strzegą umiejętności; ale przedsięwzięcia przewrotnego podwraca.

The eyes of the LORD preserve knowledge, and he overthroweth the words of the transgressor.

Leniwiec mówi: Lew na dworzu, w pośród ulicy bym był zabity.

The slothful man saith, There is a lion without, I shall be slain in the streets.

Usta obcych niewiast są dół głęboki; na kogo się Pan gniewa, wpadnie tam.

The mouth of strange women is a deep pit: he that is abhorred of the LORD shall fall therein.

Głupstwo przywiązane jest do serca młodego; ale rózga karności oddali je od niego.

Foolishness is bound in the heart of a child; but the rod of correction shall drive it far from him.

Kto ciemięży ubogiego, aby sobie przysporzył, także kto daje bogatemu: pewnie zubożeje.

He that oppresseth the poor to increase his riches, and he that giveth to the rich, shall surely come to want.

Nakłoń ucha twego, a słuchaj słów mądrych, a serce twoje przyłóż ku nauce mojej;

Bow down thine ear, and hear the words of the wise, and apply thine heart unto my knowledge.

Boć to będzie uciechą, gdy je zachowasz w sercu twojem, gdy będą społem sporządzone w wargach twoich;

For it is a pleasant thing if thou keep them within thee; they shall withal be fitted in thy lips.

Aby było w Panu ufanie twoje; oznajmujęć to dziś, a ty tak czyń.

That thy trust may be in the LORD, I have made known to thee this day, even to thee.

Izalim ci nie napisał znamienitych rzeczy z strony rad i umiejętności,

Have not I written to thee excellent things in counsels and knowledge,

Abym ci do wiadomości podał pewność powieści prawdziwych, abyś umiał odnosić słowa prawdy tym, którzy cię posłali.

That I might make thee know the certainty of the words of truth; that thou mightest answer the words of truth to them that send unto thee?

Nie odzieraj nędznego, przeto że nędzny jest; ani ubogiego w bramie uciskaj.

Rob not the poor, because he is poor: neither oppress the afflicted in the gate:

Albowiem Pan się podejmie sprawy ich, i wydrze duszę tym, którzy im wydzierają.

For the LORD will plead their cause, and spoil the soul of those that spoiled them.

Nie bądź przyjacielem gniewliwemu, a z mężem popędliwym nie obcuj,

Make no friendship with an angry man; and with a furious man thou shalt not go:

Byś snać nie przywykł ścieszkom jego, a nie włożył sidła na duszę swoję.

Lest thou learn his ways, and get a snare to thy soul.

Nie bywaj między tymi, którzy ręczą; ani między rękojmiami za długi;

Be not thou one of them that strike hands, or of them that are sureties for debts.

Bo jeźlibyś nie miał czem zapłacić, przeczżeby kto miał brać pościel twoją pod tobą?

If thou hast nothing to pay, why should he take away thy bed from under thee?

Nie przenoś starej granicy, którą uczynili ojcowie twoi.

Remove not the ancient landmark, which thy fathers have set.

Widziałżeś męża rątszego w sprawach swoich? Takowyć przed królami staje, a nie staje przed podłymi.

Seest thou a man diligent in his business? he shall stand before kings; he shall not stand before mean men.