Daniel 4

尼布甲尼撒王晓谕住在全地各方、各国、各族的人说：「愿你们大享平安！

Nabuchodonosor rex omnibus populis gentibus et linguis quae habitant in universa terra pax vobis multiplicetur

我乐意将至高的　神向我所行的神迹奇事宣扬出来。

signa et mirabilia fecit apud me Deus excelsus placuit ergo mihi praedicare

他的神迹何其大！他的奇事何其盛！他的国是永远的；他的权柄存到万代！

signa eius quia magna sunt et mirabilia eius quia fortia et regnum eius regnum sempiternum et potestas eius in generationem et generationem

「我尼布甲尼撒安居在宫中，平顺在殿内。

ego Nabuchodonosor quietus eram in domo mea et florens in palatio meo

我做了一梦，使我惧怕。我在床上的思念，并脑中的异象，使我惊惶。

somnium vidi quod perterruit me et cogitationes meae in stratu meo et visiones capitis mei conturbaverunt me

所以我降旨召巴比伦的一切哲士到我面前，叫他们把梦的讲解告诉我。

et per me propositum est decretum ut introducerentur in conspectu meo cuncti sapientes Babylonis et ut solutionem somnii indicarent mihi

于是那些术士、用法术的、迦勒底人、观兆的都进来，我将那梦告诉了他们，他们却不能把梦的讲解告诉我。

tunc ingrediebantur arioli magi Chaldei et aruspices et somnium narravi in conspectu eorum et solutionem eius non indicaverunt mihi

末后那照我　神的名，称为伯提沙撒的但以理来到我面前，他里头有圣神的灵，我将梦告诉他说：

donec collega ingressus est in conspectu meo Danihel cuius nomen Balthasar secundum nomen dei mei qui habet spiritum deorum sanctorum in semet ipso et somnium coram eo locutus sum

『术士的领袖伯提沙撒啊，因我知道你里头有圣神的灵，什么奥祕的事都不能使你为难。现在要把我梦中所见的异象和梦的讲解告诉我。』

Balthasar princeps ariolorum quem ego scio quod spiritum deorum sanctorum habeas in te et omne sacramentum non est inpossibile tibi visiones somniorum meorum quas vidi et solutionem eorum narra

「我在床上脑中的异象是这样：我看见地当中有一棵树，极其高大。

visio capitis mei in cubili meo videbam et ecce arbor in medio terrae et altitudo eius nimia

那树渐长，而且坚固，高得顶天，从地极都能看见，

magna arbor et fortis et proceritas eius contingens caelum aspectus illius erat usque ad terminos universae terrae

叶子华美，果子甚多，可作众生的食物；田野的走兽卧在荫下，天空的飞鸟宿在枝上；凡有血气的都从这树得食。

folia eius pulcherrima et fructus eius nimius et esca universorum in ea subter eam habitabant animalia et bestiae et in ramis eius conversabantur volucres caeli et ex ea vescebatur omnis caro

「我在床上脑中的异象，见有一位守望的圣者从天而降。

videbam in visione capitis mei super stratum meum et ecce vigil et sanctus de caelo descendit

大声呼叫说：『伐倒这树！砍下枝子！摇掉叶子！抛散果子！使走兽离开树下，飞鸟躲开树枝。

clamavit fortiter et sic ait succidite arborem et praecidite ramos eius excutite folia eius et dispergite fructum eius fugiant bestiae quae subter eam sunt et volucres de ramis eius

树墩却要留在地内，用铁圈和铜圈箍住，在田野的青草中让天露滴湿，使他与地上的兽一同吃草，

verumtamen germen radicum eius in terra sinite et alligetur vinculo ferreo et aereo in herbis quae foris sunt et rore caeli tinguatur et cum feris pars eius in herba terrae

使他的心改变，不如人心；给他一个兽心，使他经过七期（期：或译年；本章同）。

cor eius ab humano commutetur et cor ferae detur ei et septem tempora mutentur super eum

这是守望者所发的命，圣者所出的令，好叫世人知道至高者在人的国中掌权，要将国赐与谁就赐与谁，或立极卑微的人执掌国权。』

in sententia vigilum decretum est et sermo sanctorum et petitio donec cognoscant viventes quoniam dominatur Excelsus in regno hominum et cuicumque voluerit dabit illud et humillimum hominem constituet super eo

「这是我─尼布甲尼撒王所做的梦。伯提沙撒啊，你要说明这梦的讲解；因为我国中的一切哲士都不能将梦的讲解告诉我，惟独你能，因你里头有圣神的灵。」

hoc somnium vidi ego rex Nabuchodonosor tu ergo Balthasar interpretationem narra festinus quia omnes sapientes regni mei non queunt solutionem edicere mihi tu autem potes quia spiritus deorum sanctorum in te est

于是称为伯提沙撒的但以理惊讶片时，心意惊惶。王说：「伯提沙撒啊，不要因梦和梦的讲解惊惶。」伯提沙撒回答说：「我主啊，愿这梦归与恨恶你的人，讲解归与你的敌人。

tunc Danihel cuius nomen Balthasar coepit intra semet ipsum tacitus cogitare quasi hora una et cogitationes eius conturbabant eum respondens autem rex ait Balthasar somnium et interpretatio eius non conturbent te respondit Balthasar et dixit domine mi somnium his qui te oderunt et interpretatio eius hostibus tuis sit

你所见的树渐长，而且坚固，高得顶天，从地极都能看见；

arborem quam vidisti sublimem atque robustam cuius altitudo pertingit ad caelum et aspectus illius in omnem terram

叶子华美，果子甚多，可作众生的食物；田野的走兽住在其下；天空的飞鸟宿在枝上。

et rami eius pulcherrimi et fructus eius nimius et esca omnium in ea subter eam habitantes bestiae agri et in ramis eius commorantes aves caeli

「王啊，这渐长又坚固的树就是你。你的威势渐长及天，你的权柄管到地极。

tu es rex qui magnificatus es et invaluisti et magnitudo tua crevit et pervenit usque ad caelum et potestas tua in terminos universae terrae

王既看见一位守望的圣者从天而降，说：『将这树砍伐毁坏，树墩却要留在地内，用铁圈和铜圈箍住；在田野的青草中，让天露滴湿，使他与地上的兽一同吃草，直到经过七期。』

quod autem vidit rex vigilem et sanctum descendere de caelo et dicere succidite arborem et dissipate illam attamen germen radicum eius in terra dimittite et vinciatur ferro et aere in herbis foris et rore caeli conspergatur et cum feris sit pabulum eius donec septem tempora commutentur super eum

「王啊，讲解就是这样：临到我主我王的事是出于至高者的命。

haec est interpretatio sententiae Altissimi quae pervenit super dominum meum regem

你必被赶出离开世人，与野地的兽同居，吃草如牛，被天露滴湿，且要经过七期。等你知道至高者在人的国中掌权，要将国赐与谁就赐与谁。

eicient te ab hominibus et cum bestiis feris erit habitatio tua et faenum ut bos comedes et rore caeli infunderis septem quoque tempora mutabuntur super te donec scias quod dominetur Excelsus super regnum hominum et cuicumque voluerit det illud

守望者既吩咐存留树墩，等你知道诸天掌权，以后你的国必定归你。

quod autem praecepit ut relinqueretur germen radicum eius id est arboris regnum tuum tibi manebit postquam cognoveris potestatem esse caelestem

王啊，求你悦纳我的谏言，以施行公义断绝罪过，以怜悯穷人除掉罪孽，或者你的平安可以延长。」

quam ob rem rex consilium meum placeat tibi et peccata tua elemosynis redime et iniquitates tuas misericordiis pauperum forsitan ignoscat delictis tuis

这事都临到尼布甲尼撒王。

omnia venerunt super Nabuchodonosor regem

过了十二个月，他游行在巴比伦王宫里（原文是上）。

post finem mensuum duodecim in aula Babylonis deambulabat

他说：「这大巴比伦不是我用大能大力建为京都，要显我威严的荣耀吗？」

responditque rex et ait nonne haec est Babylon magna quam ego aedificavi in domum regni in robore fortitudinis meae et in gloria decoris mei

这话在王口中尚未说完，有声音从天降下，说：「尼布甲尼撒王啊，有话对你说，你的国位离开你了。

cum adhuc sermo esset in ore regis vox de caelo ruit tibi dicitur Nabuchodonosor rex regnum transiit a te

你必被赶出离开世人，与野地的兽同居，吃草如牛，且要经过七期。等你知道至高者在人的国中掌权，要将国赐与谁就赐与谁。」

et ab hominibus te eicient et cum bestiis feris erit habitatio tua faenum quasi bos comedes et septem tempora mutabuntur super te donec scias quod dominetur Excelsus in regno hominum et cuicumque voluerit det illud

当时这话就应验在尼布甲尼撒的身上，他被赶出离开世人，吃草如牛，身被天露滴湿，头发长长，好像鹰毛；指甲长长，如同鸟爪。

eadem hora sermo conpletus est super Nabuchodonosor ex hominibus abiectus est et faenum ut bos comedit et rore caeli corpus eius infectum est donec capilli eius in similitudinem aquilarum crescerent et ungues eius quasi avium

日子满足，我─尼布甲尼撒举目望天，我的聪明复归于我，我便称颂至高者，讚美尊敬活到永远的　神。他的权柄是永有的；他的国存到万代。

igitur post finem dierum ego Nabuchodonosor oculos meos ad caelum levavi et sensus meus redditus est mihi et Altissimo benedixi et viventem in sempiternum laudavi et glorificavi quia potestas eius potestas sempiterna et regnum eius in generationem et generationem

世上所有的居民都算为虚无；在天上的万军和世上的居民中，他都凭自己的意旨行事。无人能拦住他手，或问他说，你做什么呢？

et omnes habitatores terrae apud eum in nihilum reputati sunt iuxta voluntatem enim suam facit tam in virtutibus caeli quam in habitatoribus terrae et non est qui resistat manui eius et dicat ei quare fecisti

那时，我的聪明复归于我，为我国的荣耀、威严，和光耀也都复归于我；并且我的谋士和大臣也来朝见我。我又得坚立在国位上，至大的权柄加增于我。

in ipso tempore sensus meus reversus est ad me et ad honorem regni mei decoremque perveni et figura mea reversa est ad me et optimates mei et magistratus mei requisierunt me et in regno meo constitutus sum et magnificentia amplior addita est mihi

现在我─尼布甲尼撒讚美、尊崇、恭敬天上的王；因为他所做的全都诚实，他所行的也都公平。那行动骄傲的，他能降为卑。

nunc igitur ego Nabuchodonosor laudo et magnifico et glorifico Regem caeli quia omnia opera eius vera et viae eius iudicia et gradientes in superbia potest humiliare