Proverbs 23

Bir önderle yemeğe oturduğunda Önüne konulana dikkat et.

وقتی با حاکم غذا می‌خوری، به‌خاطر داشته باش که با چه کسی نشسته‌ای.

İştahına yenilecek olursan, Daya bıçağı kendi boğazına.

اگر شخص پُرخوری هستی، خودت را کنترل کن

Onun lezzetli yemeklerini çekmesin canın, Böyle yemeğin ardında hile olabilir.

و حریص غذاهای لذیذ او نباش، زیرا ممکن است تو را فریب بدهد.

Zengin olmak için didinip durma, Çıkar bunu aklından.

عاقل باش و برای کسب ثروت، خود را خسته نکن،

Servet göz açıp kapayana dek yok olur, Kanatlanıp kartal gibi göklere uçar.

زیرا ثروت پایدار نیست و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود.

Cimrinin verdiği yemeği yeme, Lezzetli yemeklerini çekmesin canın.

از سفرهٔ شخص خسیس غذا نخور و برای خوراکهای لذیذ او حریص نباش،

Çünkü yediğin her şeyin hesabını tutar, “Ye, iç” der sana, Ama yüreği senden yana değildir.

زیرا او حساب هرچه را که بخوری در فکر خود نگاه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، امّا این را از صمیم دل نمی‌گوید.

Yediğin azıcık yemeği kusarsın, Söylediğin güzel sözler de boşa gider.

لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکّرات تو برباد خواهد رفت.

Akılsıza öğüt vermeye kalkma, Çünkü senin sözlerindeki sağduyuyu küçümser.

آدم احمق را نصیحت نکن، زیرا او سخنان حکیمانهٔ تو را بی‌اهمیّت می‌شمارد.

Eski sınır taşlarının yerini değiştirme, Öksüzlerin toprağına el sürme.

حدود زمین خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را بزور نگیر،

Çünkü onların Velisi güçlüdür Ve onların davasını sana karşı O yürütür.

زیرا پشتیبان ایشان قوی است و به داد آنها می‌رسد.

Uyarıları zihnine işle, Bilgi dolu sözlere kulak ver.

وقتی معلّم تو را تعلیم می‌دهد، از صمیم دل به سخنان آموزندهٔ او گوش بده.

Çocuğunu terbiye etmekten geri kalma, Onu değnekle dövsen de ölmez.

از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن، زیرا تنبیه او را نمی‌کشد،

Onu değnekle döversen, Canını ölüler diyarından kurtarırsın.

بلکه جان او را از هلاکت نجات می‌دهد.

Oğlum, bilge yürekli olursan, Benim yüreğim de sevinir.

فرزندم، اگر حکمت بیاموزی، دل من شاد می‌شود،

Dudakların doğru konuştuğunda Gönlüm de coşar.

و هنگامی‌که سخن راست بگویی، تمام وجودم شادمان می‌گردد.

Günahkârlara imrenmektense, Sürekli RAB korkusunda yaşa.

به شریران حسادت نورز، بلکه آرزوی تو اطاعت از خداوند باشد؛

Böylece bir geleceğin olur Ve umudun boşa çıkmaz.

زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو برباد نخواهد رفت.

Oğlum, dinle ve bilge ol, Yüreğini doğru yolda tut.

فرزندم، عاقل باش و به سخنانم گوش بده. در راه راست قدم بردار

Aşırı şarap içenlerle, Ete düşkün oburlarla arkadaşlık etme.

و با میگساران و شکم‌پرستان معاشرت نکن،

Çünkü ayyaş ve obur kişi yoksullaşır, Uyuşukluk da insana paçavra giydirir.

زیرا کسانی‌که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج می‌شوند.

Sana yaşam veren babanın sözlerine kulak ver, Yaşlandığı zaman anneni hor görme.

به نصیحت پدرت که تو را به وجود آورده است، گوش بده و مادرت را هنگامی‌که پیر می‌شود، خوار نشمار.

Gerçeği satın al ve satma; Bilgeliği, terbiyeyi, aklı da.

در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و دانش را کسب کن و به هیچ قیمتی آنها را از دست نده.

Doğru kişinin babası coştukça coşar, Bilgece davranan oğulun babası sevinir.

فرزندی درستکار و دانا باش تا باعث خوشی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

Annenle baban seninle coşsun, Seni doğuran sevinsin.

فرزندی درستکار و دانا باش تا باعث خوشی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

Oğlum, beni yürekten dinle, Gözünü gittiğim yoldan ayırma.

فرزندم، سخنان مرا بشنو و زندگی مرا سرمشق خود قرار ده.

Çünkü fahişe derin bir çukur, Ahlaksız kadın dar bir kuyudur.

بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است.

Evet, soyguncu gibi pusuda bekler Ve birçok erkeği yoldan çıkarır.

او مانند راهزن در کمین قربانی‌های خود می‌نشیند و به تعداد مردم خیانتکار می‌افزاید.

Ah çeken kim? Vah çeken kim? Kimdir çekişip duran? Yakınan kim? Boş yere yaralanan kim? Gözleri kanlı olan kim?

مصیبت و بدبختی نصیب چه کسی می‌شود؟ چه کسی همیشه جنگ و دعوا برپا می‌کند؟ چه کسی بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟

İçmeye oturup kalkamayanlar, Karışık şarapları denemeye gidenlerdir.

کسی‌که دایم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود.

Şarabın kızıl rengine, Kadehte ışımasına, Boğazdan aşağı süzülüvermesine bakma.

پس فریفتهٔ شراب سرخ‌فام نشو که در جام به تو چشمک می‌زند و بعد آهسته از گلویت پایین می‌رود.

Sonunda yılan gibi ısırır, Engerek gibi sokar.

در آخر، همچون مار، تو را خواهد گزید و مانند افعی تو را نیش خواهد زد.

Gözlerin garip şeyler görür, Aklından ahlaksızlıklar geçer.

چشمانت چیزهای عجیب و غریب می‌بینند و گرفتار وهم و خیال می‌گردی.

Kendini kâh denizin ortasında, Kâh gemi direğinin tepesinde yatıyor sanırsın.

مانند کسی می‌شوی که در دریا خوابیده و با امواج آن دست و پنجه نرم می‌کند.

“Dövdüler beni ama incinmedim, Vurdular ama farketmedim” dersin, “Yeniden içmek için ne zaman ayılacağım?”

می‌گویی: «مرا زدند، امّا دردی را احساس نمی‌کنم. چه وقت به هوش می‌آیم تا یک پیالهٔ دیگر بنوشم؟»