Proverbs 25

These are also proverbs of Solomon, which the men of Hezekiah king of Judah copied out.

اینها نیز از امثال سلیمان است که کاتبان حزقیا، پادشاه یهودا آنها را نوشته‌اند:

It is the glory of God to conceal a thing: but the honour of kings is to search out a matter.

عظمت خدا در پوشاندن اسرار اوست، امّا عظمت پادشاه در جستجو کردن امور.

The heaven for height, and the earth for depth, and the heart of kings is unsearchable.

پی بردن به افکار پادشاه مانند پی بردن به بلندی آسمان و عمق زمین، غیر ممکن است.

Take away the dross from the silver, and there shall come forth a vessel for the finer.

ناخالصی را از نقره جدا کن تا زرگر بتواند از آن ظرفی بسازد.

Take away the wicked from before the king, and his throne shall be established in righteousness.

مأموران شریر پادشاه را از او دور کن تا تخت او در عدالت پایدار بماند.

Put not forth thyself in the presence of the king, and stand not in the place of great men:

وقتی به حضور پادشاه می‌روی، خود را شخص بزرگی مپندار و در جای بزرگان منشین،

For better it is that it be said unto thee, Come up hither; than that thou shouldest be put lower in the presence of the prince whom thine eyes have seen.

چون بهتر است به تو گفته شود: «بالاتر بنشین»، تا اینکه تو را در برابر چشمان بزرگان در جای پایین‌تر بنشانند.

Go not forth hastily to strive, lest thou know not what to do in the end thereof, when thy neighbour hath put thee to shame.

وقتی با همسایه‌ات اختلاف داری، با شتاب به دادگاه نرو، زیرا اگر در آخر ثابت شود که حق با او بوده است، تو چه خواهی کرد؟

Debate thy cause with thy neighbour himself; and discover not a secret to another:

وقتی با همسایه‌ات دعوا می‌کنی، رازی را که از دیگران شنیده‌ای فاش نکن،

Lest he that heareth it put thee to shame, and thine infamy turn not away.

زیرا در این صورت دیگر کسی به تو اطمینان نخواهد کرد و بدنام خواهی شد.

A word fitly spoken is like apples of gold in pictures of silver.

سخنی که بجا گفته شود، مانند نگین طلاست که در ظرف نقره‌ای نشانده شده باشد.

As an earring of gold, and an ornament of fine gold, so is a wise reprover upon an obedient ear.

نصیحت شخص دانا برای گوش شنوا، مانند حلقهٔ طلا و جواهر، با ارزش است.

As the cold of snow in the time of harvest, so is a faithful messenger to them that send him: for he refresheth the soul of his masters.

خدمتکار امین همچون آب سرد در گرمای تابستان، روح آقای خود را تازه می‌کند.

Whoso boasteth himself of a false gift is like clouds and wind without rain.

کسی‌که دَم از سخاوت می‌زند، امّا چیزی به کسی نمی‌بخشد، مانند ابر و بادی است که باران نمی‌آورد.

By long forbearing is a prince persuaded, and a soft tongue breaketh the bone.

شخص صبور می‌تواند حتّی حاکم را قانع سازد و زبان نرم می‌تواند هر مانع قوی را از بین بردارد.

Hast thou found honey? eat so much as is sufficient for thee, lest thou be filled therewith, and vomit it.

اگر به عسل دست یافتی، به اندازهٔ کافی بخور، وگرنه آن را استفراغ خواهی کرد.

Withdraw thy foot from thy neighbour's house; lest he be weary of thee, and so hate thee.

بیش از حد به خانهٔ همسایه‌ات نرو، مبادا از تو متنفّر شود.

A man that beareth false witness against his neighbour is a maul, and a sword, and a sharp arrow.

شهادت دروغ برضد همسایه، مانند تبر و شمشیر و تیرِ تیز، صدمه می‌زند.

Confidence in an unfaithful man in time of trouble is like a broken tooth, and a foot out of joint.

اعتماد کردن به شخص خائن در زمان سختی، مانند جویدن غذا با دندان لق و دویدن با پای شکسته است.

As he that taketh away a garment in cold weather, and as vinegar upon nitre, so is he that singeth songs to an heavy heart.

آواز خواندن برای شخص غمگین، مانند لخت شدن در هوای سرد و پاشیدن نمک بر زخم است.

If thine enemy be hungry, give him bread to eat; and if he be thirsty, give him water to drink:

اگر دشمنت گرسنه باشد، به او غذا بده و اگر تشنه باشد، او را آب بنوشان.

For thou shalt heap coals of fire upon his head, and the LORD shall reward thee.

این کار تو او را شرمنده می‌سازد و خداوند به تو پاداش می‌دهد.

The north wind driveth away rain: so doth an angry countenance a backbiting tongue.

همان‌طور که باد شمال باران می‌آورد، بدگویی هم خشم و عصبانیّت به بار می‌آورد.

It is better to dwell in the corner of the housetop, than with a brawling woman and in a wide house.

سکونت در گوشهٔ بام، بهتر است از زندگی کردن با زن غرغرو در یک خانه.

As cold waters to a thirsty soul, so is good news from a far country.

خبر خوشی که از دیار دور می‌رسد، همچون آب سردی برای آدم تشنه است.

A righteous man falling down before the wicked is as a troubled fountain, and a corrupt spring.

سازش آدم درستکار با شخص شریر مانند آلوده کردن منبع آب و گِل آلود ساختن چشمه است.

It is not good to eat much honey: so for men to search their own glory is not glory.

همان‌طور که زیاده روی در خوردن عسل ضرر دارد، انتظار شنیدن تعریف و تمجید از مردم نیز ناپسند است.

He that hath no rule over his own spirit is like a city that is broken down, and without walls.

کسی‌که بر نفس خویش تسلّط ندارد، مثل شهر بی‌دیوار، ناامن است.