Proverbs 27

دربارهٔ فردا، با غرور صحبت نکن، زیرا نمی‌دانی که فردا چه پیش خواهد آمد.

ne glorieris in crastinum ignorans quid superventura pariat dies

هرگز از خودت تعریف نکن، بگذار دیگران از تو تعریف کنند.

laudet te alienus et non os tuum extraneus et non labia tua

حمل بار سنگ و ریگ سخت است، امّا تحمّل سختی‌هایی که یک شخص احمق ایجاد می‌کند، از آن هم سخت‌تر است.

grave est saxum et onerosa harena sed ira stulti utroque gravior

حسادت، خطرناکتر و بی‌رحمتر از خشم و غضب است.

ira non habet misericordiam nec erumpens furor et impetum concitati ferre quis poterit

سرزنش آشکار از محبّت پنهان بهتر است.

melior est manifesta correptio quam amor absconditus

زخم دوست بهتر از بوسهٔ دشمن است.

meliora sunt vulnera diligentis quam fraudulenta odientis oscula

شکم سیر حتّی از عسل کراهت دارد، امّا برای شکم گرسنه هر چیزِ تلخ، شیرین است.

anima saturata calcabit favum anima esuriens et amarum pro dulce sumet

کسی‌که از خانهٔ خود دور می‌شود، همچون پرنده‌ای است که از آشیانهٔ خود، آواره شده باشد.

sicut avis transmigrans de nido suo sic vir qui relinquit locum suum

مشورت صمیمانهٔ یک دوست همچون عطری خوشبو، دلپذیر است.

unguento et variis odoribus delectatur cor et bonis amici consiliis anima dulcoratur

دوست خود و دوست والدینت را هرگز ترک نکن، و وقتی‌که در سختی هستی، به سراغ خویشاوندت نرو. همسایهٔ نزدیک بهتر از خویشاوندی که از تو دور است، می‌تواند به تو کمک کند.

amicum tuum et amicum patris tui ne dimiseris et domum fratris tui ne ingrediaris in die adflictionis tuae melior est vicinus iuxta quam frater procul

فرزندم، حکمت بیاموز و دل مرا شاد کن تا بتوانم جواب کسانی را که سرزنشم می‌کنند، بدهم.

stude sapientiae fili mi et laetifica cor meum ut possim exprobranti respondere sermonem

شخص زیرک، خطر را می‌بیند و از آن دوری می‌کند، امّا آدم جاهل به سوی آن می‌رود و خود را گرفتار می‌سازد.

astutus videns malum absconditus est parvuli transeuntes sustinuere dispendia

از شخص احمقی که برای قرض بیگانه‌ای ضامن می‌شود، از اموالش چیزی را به گرو بگیر.

tolle vestimentum eius qui spopondit pro extraneo et pro alienis auferto pignus

اگر صبح زود با دعای خیر دوستت را از خواب بیدار کنی، دعای تو همچون لعنت خواهد بود.

qui benedicit proximo suo voce grandi de nocte consurgens maledicenti similis erit

غرغرهای زن بهانه‌گیر مثل چک‌چک آب در روز بارانی است.

tecta perstillantia in die frigoris et litigiosa mulier conparantur

همان‌طور که نمی‌توان از وزیدن باد جلوگیری کرد و یا با دستهای چرب چیزی را نگه داشت، جلوگیری از غرغر چنین زنی هم محال است.

qui retinet eam quasi qui ventum teneat et oleum dexterae suae vocabit

همان‌طور که آهن، آهن را تیز می‌کند، دوست نیز شخصیّت دوست خود را اصلاح می‌کند.

ferrum ferro acuitur et homo exacuit faciem amici sui

هر که از درخت انجیر نگهداری کند، از میوه‌اش هم خواهد خورد، و هرکسی که به آقای خود خدمت کند، پاداش خدمت خود را خواهد گرفت.

qui servat ficum comedet fructus eius et qui custos est domini sui glorificabitur

همان‌طور که انسان در آب، روی خود را می‌بیند، در وجود دیگران نیز وجود خویش را مشاهده می‌کند.

quomodo in aquis resplendent vultus prospicientium sic corda hominum manifesta sunt prudentibus

همان‌طور که دنیای مردگان از بلعیدن زندگان سیر نمی‌شود، خواسته‌های انسان هم هرگز تمام شدنی نیست.

infernus et perditio non replentur similiter et oculi hominum insatiabiles

طلا و نقره را به وسیلهٔ آتش می‌آزمایند، امّا انسان را از عکس‌العملش در برابر تعریف و تمجید دیگران می‌توان شناخت.

quomodo probatur in conflatorio argentum et in fornace aurum sic probatur homo ore laudantis

اگر شخص احمق را در هاون هم بکوبی، حماقتش از او جدا نمی‌شود.

si contuderis stultum in pila quasi tisanas feriente desuper pilo non auferetur ab eo stultitia eius

مال و دارایی زود از بین می‌رود و تاج و تخت پادشاه تا ابد برای فرزندان او باقی نمی‌ماند. پس تو با دقّت از گلّه و رمه‌ات مواظبت کن.

diligenter agnosce vultum pecoris tui tuosque greges considera

مال و دارایی زود از بین می‌رود و تاج و تخت پادشاه تا ابد برای فرزندان او باقی نمی‌ماند. پس تو با دقّت از گلّه و رمه‌ات مواظبت کن.

non enim habebis iugiter potestatem sed corona tribuetur in generatione generationum

علف را درو کن و سپس علوفهٔ کوهستان را جمع‌آوری نما تا زمانی که محصول تازه به بار می‌آید

aperta sunt prata et apparuerunt herbae virentes et collecta sunt faena de montibus

آنگاه می‌توانی از پشم گوسفندانت لباس تهیّه کنی، از فروش بُزهایت زمین بخری

agni ad vestimentum tuum et hedi agri pretium

و از شیر بقیّهٔ بُزهایت تو و خانواده و کنیزانت سیر خواهید شد.

sufficiat tibi lac caprarum in cibos tuos in necessaria domus tuae et ad victum ancillis tuis