Proverbs 14

زن دانا خانهٔ خود را آباد می‌کند، امّا زن نادان با دست خود خانهٔ خود را خراب می‌سازد.

sapiens mulier aedificavit domum suam insipiens instructam quoque destruet manibus

کسانی‌که با صداقت رفتار می‌نمایند، از خداوند می‌ترسند، ولی اشخاص بدکار او را تحقیر می‌کنند.

ambulans recto itinere et timens Deum despicitur ab eo qui infami graditur via

پُر حرفی شخص نادان را به زحمت می‌اندازد، امّا سخنان شخص دانا او را محافظت می‌کند.

in ore stulti virga superbiae labia sapientium custodiunt eos

اگر گاو نباشد، انبار از غلّه خالی می‌ماند، با نیرو و قوّت گاو محصول فراوان به دست می‌آید.

ubi non sunt boves praesepe vacuum est ubi autem plurimae segetes ibi manifesta fortitudo bovis

شاهد امین دروغ نمی‌گوید، امّا از دهان شاهد نادرست دروغ می‌بارد.

testis fidelis non mentietur profert mendacium testis dolosus

کسی‌که همه‌چیز را مسخره می‌کند، هرگز نمی‌تواند حکمت را بیابد، ولی شخص عاقل به آسانی آن را به دست می‌آورد.

quaerit derisor sapientiam et non inveniet doctrina prudentium facilis

از مردم نادان دوری کن، زیرا چیزی ندارند که به تو یاد بدهند.

vade contra virum stultum et nescito labia prudentiae

حکمتِ شخص عاقل راهنمای اوست، امّا حماقتِ افراد نادان باعث گمراهی آنها می‌شود.

sapientia callidi est intellegere viam suam et inprudentia stultorum errans

آدمهای نادان از گناه کردن دست نمی‌کشند، امّا درستکاران رضامندی خدا را می‌خواهند.

stultis inludet peccatum inter iustos morabitur gratia

تنها دل انسان است که تلخی او را احساس می‌کند و در خوشی او نیز کسی جز خودش نمی‌تواند شریک باشد.

cor quod novit amaritudinem animae suae in gaudio eius non miscebitur extraneus

خانهٔ مردم بدکار خراب می‌شود، امّا خانهٔ راستان وسعت می‌یابد.

domus impiorum delebitur tabernacula iustorum germinabunt

راهی که فکر می‌‌کنی راست است، ممکن است به مرگ منتهی شود.

est via quae videtur homini iusta novissima autem eius deducunt ad mortem

خنده می‌تواند اندوه را پنهان کند، امّا هنگامی‌که خنده تمام شود، درد و اندوه بر جای خود باقی می‌ماند.

risus dolore miscebitur et extrema gaudii luctus occupat

آدم خدا نشناس نتیجهٔ کار خود را می‌بیند و شخص نیکو از ثمرهٔ کارهای خود بهره می‌گیرد.

viis suis replebitur stultus et super eum erit vir bonus

آدم نادان هر حرفی را باور می‌کند، امّا شخص عاقل سنجیده رفتار می‌نماید.

innocens credit omni verbo astutus considerat gressus suos

شخص دانا محتاط است و از خطر دوری می‌کند، ولی آدم نادان از روی غرور، خود را به خطر می‌اندازد.

sapiens timet et declinat malum stultus transilit et confidit

شخص تندخو کارهای احمقانه می‌کند و آدم حیله‌گر مورد نفرت قرار می‌گیرد.

inpatiens operabitur stultitiam et vir versutus odiosus est

حماقت نصیب نادانان می‌شود و حکمت نصیب عاقلان.

possidebunt parvuli stultitiam et astuti expectabunt scientiam

مردم بدکار عاقبت در برابر اشخاص نیک سر تعظیم فرود می‌آورند و محتاج آنها می‌شوند.

iacebunt mali ante bonos et impii ante portas iustorum

ثروتمندان دوستان زیاد دارند، امّا شخص فقیر را حتّی همسایه‌هایش نیز تحقیر می‌کنند.

etiam proximo suo pauper odiosus erit amici vero divitum multi

تحقیر کردن اشخاص فقیر گناه است، خوشا به حال کسی‌که بر آنها ترحّم کند.

qui despicit proximum suum peccat qui autem miseretur pauperi beatus erit

کسانی‌که نقشه‌های پلید در سر می‌پرورانند، گمراه می‌شوند؛ امّا آنهایی که نیّت خوب دارند، مورد محبّت و اعتماد قرار می‌گیرند.

errant qui operantur malum misericordia et veritas praeparant bona

کسی‌که زحمت می‌کشد، منفعت عایدش می‌شود؛ امّا شخصی که فقط حرف می‌زند، فقیر می‌گردد.

in omni opere erit abundantia ubi autem verba sunt plurima frequenter egestas

ثروت نصیب مردم دانا می‌شود، امّا پاداش اشخاص نادان حماقت آنهاست.

corona sapientium divitiae eorum fatuitas stultorum inprudentia

شاهد امین جان مردم را نجات می‌دهد، امّا شاهد دروغگو به مردم خیانت می‌کند.

liberat animas testis fidelis et profert mendacia versipellis

کسی‌که از خدا می‌ترسد، تکیه‌گاه مستحکمی ‌دارد و فرزندانش در امان می‌باشند.

in timore Domini fiducia fortitudinis et filiis eius erit spes

خدا‌ترسی چشمهٔ حیات است و انسان را از دامهای مرگ دور نگاه می‌دارد.

timor Domini fons vitae ut declinet a ruina mortis

عظمت یک پادشاه به تعداد مردمی است که بر آنها حکومت می‌کند. پادشاه بدون رعیت نابود می‌شود.

in multitudine populi dignitas regis et in paucitate plebis ignominia principis

کسی‌که صبر و حوصله دارد، شخص بسیار دانایی است، امّا از آدم تندخو حماقت سرمی‌زند.

qui patiens est multa gubernatur prudentia qui autem inpatiens exaltat stultitiam suam

آرامش فکری به بدن سلامتی می‌بخشد، ولی حسادت استخوان را می‌پوساند.

vita carnium sanitas cordis putredo ossuum invidia

کسی‌که به فقرا ظلم می‌کند به آفرینندهٔ آنها اهانت کرده است و هر که به مردم مسکین ترحّم می‌نماید، خدا را احترام نموده است.

qui calumniatur egentem exprobrat factori eius honorat autem eum qui miseretur pauperis

مردم خداشناس وقتی بمیرند، پناهگاهی خواهند داشت، امّا گناهکاران به وسیلهٔ گناهانشان تباه می‌شوند.

in malitia sua expelletur impius sperat autem iustus in morte sua

اشخاص فهمیده حکمت را در دل خود حفظ می‌کنند، ولی آدمهای نادان از حکمت بهره‌ای ندارند.

in corde prudentis requiescit sapientia et indoctos quoque erudiet

صداقت مایهٔ سرفرازی یک قوم است و گناه باعث رسوایی آن.

iustitia elevat gentem miseros facit populos peccatum

پادشاه از خدمتگزاران دانا خشنود می‌شود، امّا کسانی‌که شرارت می‌کنند، مورد غضب او قرار می‌گیرند.

acceptus est regi minister intellegens iracundiam eius inutilis sustinebit