Proverbs 23

وقتی با حاکم غذا می‌خوری، به‌خاطر داشته باش که با چه کسی نشسته‌ای.
Bir önderle yemeğe oturduğunda Önüne konulana dikkat et.
اگر شخص پُرخوری هستی، خودت را کنترل کن
İştahına yenilecek olursan, Daya bıçağı kendi boğazına.
و حریص غذاهای لذیذ او نباش، زیرا ممکن است تو را فریب بدهد.
Onun lezzetli yemeklerini çekmesin canın, Böyle yemeğin ardında hile olabilir.
عاقل باش و برای کسب ثروت، خود را خسته نکن،
Zengin olmak için didinip durma, Çıkar bunu aklından.
زیرا ثروت پایدار نیست و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود.
Servet göz açıp kapayana dek yok olur, Kanatlanıp kartal gibi göklere uçar.
از سفرهٔ شخص خسیس غذا نخور و برای خوراکهای لذیذ او حریص نباش،
Cimrinin verdiği yemeği yeme, Lezzetli yemeklerini çekmesin canın.
زیرا او حساب هرچه را که بخوری در فکر خود نگاه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، امّا این را از صمیم دل نمی‌گوید.
Çünkü yediğin her şeyin hesabını tutar, “Ye, iç” der sana, Ama yüreği senden yana değildir.
لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکّرات تو برباد خواهد رفت.
Yediğin azıcık yemeği kusarsın, Söylediğin güzel sözler de boşa gider.
آدم احمق را نصیحت نکن، زیرا او سخنان حکیمانهٔ تو را بی‌اهمیّت می‌شمارد.
Akılsıza öğüt vermeye kalkma, Çünkü senin sözlerindeki sağduyuyu küçümser.
حدود زمین خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را بزور نگیر،
Eski sınır taşlarının yerini değiştirme, Öksüzlerin toprağına el sürme.
زیرا پشتیبان ایشان قوی است و به داد آنها می‌رسد.
Çünkü onların Velisi güçlüdür Ve onların davasını sana karşı O yürütür.
وقتی معلّم تو را تعلیم می‌دهد، از صمیم دل به سخنان آموزندهٔ او گوش بده.
Uyarıları zihnine işle, Bilgi dolu sözlere kulak ver.
از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن، زیرا تنبیه او را نمی‌کشد،
Çocuğunu terbiye etmekten geri kalma, Onu değnekle dövsen de ölmez.
بلکه جان او را از هلاکت نجات می‌دهد.
Onu değnekle döversen, Canını ölüler diyarından kurtarırsın.
فرزندم، اگر حکمت بیاموزی، دل من شاد می‌شود،
Oğlum, bilge yürekli olursan, Benim yüreğim de sevinir.
و هنگامی‌که سخن راست بگویی، تمام وجودم شادمان می‌گردد.
Dudakların doğru konuştuğunda Gönlüm de coşar.
به شریران حسادت نورز، بلکه آرزوی تو اطاعت از خداوند باشد؛
Günahkârlara imrenmektense, Sürekli RAB korkusunda yaşa.
زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو برباد نخواهد رفت.
Böylece bir geleceğin olur Ve umudun boşa çıkmaz.
فرزندم، عاقل باش و به سخنانم گوش بده. در راه راست قدم بردار
Oğlum, dinle ve bilge ol, Yüreğini doğru yolda tut.
و با میگساران و شکم‌پرستان معاشرت نکن،
Aşırı şarap içenlerle, Ete düşkün oburlarla arkadaşlık etme.
زیرا کسانی‌که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج می‌شوند.
Çünkü ayyaş ve obur kişi yoksullaşır, Uyuşukluk da insana paçavra giydirir.
به نصیحت پدرت که تو را به وجود آورده است، گوش بده و مادرت را هنگامی‌که پیر می‌شود، خوار نشمار.
Sana yaşam veren babanın sözlerine kulak ver, Yaşlandığı zaman anneni hor görme.
در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و دانش را کسب کن و به هیچ قیمتی آنها را از دست نده.
Gerçeği satın al ve satma; Bilgeliği, terbiyeyi, aklı da.
فرزندی درستکار و دانا باش تا باعث خوشی و خشنودی پدر و مادرت شوی.
Doğru kişinin babası coştukça coşar, Bilgece davranan oğulun babası sevinir.
فرزندی درستکار و دانا باش تا باعث خوشی و خشنودی پدر و مادرت شوی.
Annenle baban seninle coşsun, Seni doğuran sevinsin.
فرزندم، سخنان مرا بشنو و زندگی مرا سرمشق خود قرار ده.
Oğlum, beni yürekten dinle, Gözünü gittiğim yoldan ayırma.
بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است.
Çünkü fahişe derin bir çukur, Ahlaksız kadın dar bir kuyudur.
او مانند راهزن در کمین قربانی‌های خود می‌نشیند و به تعداد مردم خیانتکار می‌افزاید.
Evet, soyguncu gibi pusuda bekler Ve birçok erkeği yoldan çıkarır.
مصیبت و بدبختی نصیب چه کسی می‌شود؟ چه کسی همیشه جنگ و دعوا برپا می‌کند؟ چه کسی بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟
Ah çeken kim? Vah çeken kim? Kimdir çekişip duran? Yakınan kim? Boş yere yaralanan kim? Gözleri kanlı olan kim?
کسی‌که دایم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود.
İçmeye oturup kalkamayanlar, Karışık şarapları denemeye gidenlerdir.
پس فریفتهٔ شراب سرخ‌فام نشو که در جام به تو چشمک می‌زند و بعد آهسته از گلویت پایین می‌رود.
Şarabın kızıl rengine, Kadehte ışımasına, Boğazdan aşağı süzülüvermesine bakma.
در آخر، همچون مار، تو را خواهد گزید و مانند افعی تو را نیش خواهد زد.
Sonunda yılan gibi ısırır, Engerek gibi sokar.
چشمانت چیزهای عجیب و غریب می‌بینند و گرفتار وهم و خیال می‌گردی.
Gözlerin garip şeyler görür, Aklından ahlaksızlıklar geçer.
مانند کسی می‌شوی که در دریا خوابیده و با امواج آن دست و پنجه نرم می‌کند.
Kendini kâh denizin ortasında, Kâh gemi direğinin tepesinde yatıyor sanırsın.
می‌گویی: «مرا زدند، امّا دردی را احساس نمی‌کنم. چه وقت به هوش می‌آیم تا یک پیالهٔ دیگر بنوشم؟»
“Dövdüler beni ama incinmedim, Vurdular ama farketmedim” dersin, “Yeniden içmek için ne zaman ayılacağım?”