Proverbs 23

وقتی با حاکم غذا می‌خوری، به‌خاطر داشته باش که با چه کسی نشسته‌ای.

Kiam vi sidiĝos, por manĝi kun reganto, Rigardu bone, kio estas antaŭ vi;

اگر شخص پُرخوری هستی، خودت را کنترل کن

Kaj vi metu tranĉilon al via gorĝo, Se vi estas avidulo.

و حریص غذاهای لذیذ او نباش، زیرا ممکن است تو را فریب بدهد.

Ne deziru liajn bongustajn manĝojn; Ĉar ĝi estas trompa pano.

عاقل باش و برای کسب ثروت، خود را خسته نکن،

Ne penu riĉiĝi; Forlasu vian pripensadon.

زیرا ثروت پایدار نیست و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود.

Ĉu vi direktos viajn okulojn al ĝi? ĝi jam ne ekzistos; Ĉar riĉeco faras al si flugilojn kiel aglo, kaj forflugas al la ĉielo.

از سفرهٔ شخص خسیس غذا نخور و برای خوراکهای لذیذ او حریص نباش،

Ne manĝu panon de malbondeziranto, Kaj ne deziru liajn bongustajn manĝojn.

زیرا او حساب هرچه را که بخوری در فکر خود نگاه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، امّا این را از صمیم دل نمی‌گوید.

Ĉar kiaj estas la pensoj en lia animo, tia li ankaŭ estas: Manĝu kaj trinku, li diros al vi, Sed lia koro ne estas kun vi.

لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکّرات تو برباد خواهد رفت.

La pecon, kiun vi manĝis, vi elvomos; Kaj vane vi perdis viajn agrablajn vortojn.

آدم احمق را نصیحت نکن، زیرا او سخنان حکیمانهٔ تو را بی‌اهمیّت می‌شمارد.

En la orelojn de malsaĝulo ne parolu; Ĉar li malŝatos la saĝecon de viaj vortoj.

حدود زمین خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را بزور نگیر،

Ne forŝovu la antikvajn limojn, Kaj sur la kampon de orfoj ne iru.

زیرا پشتیبان ایشان قوی است و به داد آنها می‌رسد.

Ĉar ilia Liberiganto estas forta; Li defendos ilian aferon kontraŭ vi.

وقتی معلّم تو را تعلیم می‌دهد، از صمیم دل به سخنان آموزندهٔ او گوش بده.

Elmetu vian koron al instruo Kaj viajn orelojn al paroloj de prudento.

از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن، زیرا تنبیه او را نمی‌کشد،

Ne malvolu puni knabon: Se vi batos lin per kano, li ne mortos.

بلکه جان او را از هلاکت نجات می‌دهد.

Vi batos lin per kano, Kaj lian animon vi savos de Ŝeol.

فرزندم، اگر حکمت بیاموزی، دل من شاد می‌شود،

Mia filo, se via koro estos saĝa, Tiam ĝojos ankaŭ mia koro.

و هنگامی‌که سخن راست بگویی، تمام وجودم شادمان می‌گردد.

Kaj mia internaĵo ĝojos, Kiam viaj lipoj parolos ĝustaĵon.

به شریران حسادت نورز، بلکه آرزوی تو اطاعت از خداوند باشد؛

Via koro sin tiru ne al pekuloj, Sed al timo antaŭ la Eternulo ĉiutage.

زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو برباد نخواهد رفت.

Ĉar ekzistas estonteco, Kaj via espero ne perdiĝos.

فرزندم، عاقل باش و به سخنانم گوش بده. در راه راست قدم بردار

Aŭskultu vi, mia filo, kaj estu saĝa, Kaj direktu vian koron al la ĝusta vojo.

و با میگساران و شکم‌پرستان معاشرت نکن،

Ne estu inter la drinkantoj de vino, Inter tiuj, kiuj manĝas tro da viando;

زیرا کسانی‌که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج می‌شوند.

Ĉar drinkemulo kaj manĝegemulo malriĉiĝos, Kaj dormemulo havos sur si ĉifonaĵojn.

به نصیحت پدرت که تو را به وجود آورده است، گوش بده و مادرت را هنگامی‌که پیر می‌شود، خوار نشمار.

Aŭskultu vian patron, kiu vin naskigis, Kaj ne malŝatu vian patrinon, kiam ŝi maljuniĝos.

در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و دانش را کسب کن و به هیچ قیمتی آنها را از دست نده.

Veron aĉetu, kaj ne vendu saĝon Kaj instruon kaj prudenton.

فرزندی درستکار و دانا باش تا باعث خوشی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

Grandan ĝojon havas patro de virtulo, Kaj naskinto de saĝulo ĝojos pro li.

فرزندی درستکار و دانا باش تا باعث خوشی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

Via patro kaj via patrino ĝojos, Kaj via naskintino triumfos.

فرزندم، سخنان مرا بشنو و زندگی مرا سرمشق خود قرار ده.

Donu, mia filo, vian koron al mi, Kaj al viaj okuloj plaĉu miaj vojoj.

بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است.

Ĉar malĉastulino estas profunda foso, Kaj fremda edzino estas malvasta puto.

او مانند راهزن در کمین قربانی‌های خود می‌نشیند و به تعداد مردم خیانتکار می‌افزاید.

Ŝi embuskas kiel rabisto, Kaj kolektas ĉirkaŭ si perfidulojn.

مصیبت و بدبختی نصیب چه کسی می‌شود؟ چه کسی همیشه جنگ و دعوا برپا می‌کند؟ چه کسی بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟

Ĉe kiu estas ploro? ĉe kiu estas ĝemoj? ĉe kiu estas malpaco? Ĉe kiu estas plendoj? ĉe kiu estas senkaŭzaj batoj? Ĉe kiu estas malklaraj okuloj?

کسی‌که دایم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود.

Ĉe tiuj, kiuj sidas malfrue ĉe vino, Ĉe tiuj, kiuj venas, por gustumi aroman trinkaĵon.

پس فریفتهٔ شراب سرخ‌فام نشو که در جام به تو چشمک می‌زند و بعد آهسته از گلویت پایین می‌رود.

Ne rigardu la vinon, kiel ruĝa ĝi estas, Kiel ĝi brilas en la pokalo, kiel glate ĝi eniras:

در آخر، همچون مار، تو را خواهد گزید و مانند افعی تو را نیش خواهد زد.

En la fino ĝi mordas kiel serpento Kaj pikas kiel vipuro.

چشمانت چیزهای عجیب و غریب می‌بینند و گرفتار وهم و خیال می‌گردی.

Viaj okuloj vidos fremdaĵojn, Kaj via koro parolos malĝustaĵojn.

مانند کسی می‌شوی که در دریا خوابیده و با امواج آن دست و پنجه نرم می‌کند.

Kaj vi estos kiel dormanto meze de la maro, Kaj kiel dormanto sur la supro de masto.

می‌گویی: «مرا زدند، امّا دردی را احساس نمی‌کنم. چه وقت به هوش می‌آیم تا یک پیالهٔ دیگر بنوشم؟»

Ili batis min, sed ĝi min ne doloris; Ili frapis min, sed mi ne sentis; Kiam mi vekiĝos, mi denove tion serĉos.