Proverbs 23

Kiam vi sidiĝos, por manĝi kun reganto, Rigardu bone, kio estas antaŭ vi;

CUANDO te sentares á comer con algún señor, Considera bien lo que estuviere delante de ti;

Kaj vi metu tranĉilon al via gorĝo, Se vi estas avidulo.

Y pon cuchillo á tu garganta, Si tienes gran apetito.

Ne deziru liajn bongustajn manĝojn; Ĉar ĝi estas trompa pano.

No codicies sus manjares delicados, Porque es pan engañoso

Ne penu riĉiĝi; Forlasu vian pripensadon.

No trabajes por ser rico; Pon coto á tu prudencia.

Ĉu vi direktos viajn okulojn al ĝi? ĝi jam ne ekzistos; Ĉar riĉeco faras al si flugilojn kiel aglo, kaj forflugas al la ĉielo.

¿Has de poner tus ojos en las riquezas, siendo ningunas? Porque hacerse han alas, Como alas de águila, y volarán al cielo.

Ne manĝu panon de malbondeziranto, Kaj ne deziru liajn bongustajn manĝojn.

No comas pan de hombre de mal ojo, Ni codicies sus manjares:

Ĉar kiaj estas la pensoj en lia animo, tia li ankaŭ estas: Manĝu kaj trinku, li diros al vi, Sed lia koro ne estas kun vi.

Porque cual es su pensamiento en su alma, tal es él. Come y bebe, te dirá; Mas su corazón no está contigo.

La pecon, kiun vi manĝis, vi elvomos; Kaj vane vi perdis viajn agrablajn vortojn.

Vomitarás la parte que tú comiste, Y perderás tus suaves palabras.

En la orelojn de malsaĝulo ne parolu; Ĉar li malŝatos la saĝecon de viaj vortoj.

No hables á oídos del necio; Porque menospreciará la prudencia de tus razones.

Ne forŝovu la antikvajn limojn, Kaj sur la kampon de orfoj ne iru.

No traspases el término antiguo, Ni entres en la heredad de los huérfanos:

Ĉar ilia Liberiganto estas forta; Li defendos ilian aferon kontraŭ vi.

Porque el defensor de ellos es el Fuerte, El cual juzgará la causa de ellos contra ti.

Elmetu vian koron al instruo Kaj viajn orelojn al paroloj de prudento.

Aplica tu corazón á la enseñanza, Y tus oídos á las palabras de sabiduría.

Ne malvolu puni knabon: Se vi batos lin per kano, li ne mortos.

No rehuses la corrección del muchacho: Porque si lo hirieres con vara, no morirá.

Vi batos lin per kano, Kaj lian animon vi savos de Ŝeol.

Tú lo herirás con vara, Y librarás su alma del infierno.

Mia filo, se via koro estos saĝa, Tiam ĝojos ankaŭ mia koro.

Hijo mío, si tu corazón fuere sabio, También á mí se me alegrará el corazón;

Kaj mia internaĵo ĝojos, Kiam viaj lipoj parolos ĝustaĵon.

Mis entrañas también se alegrarán, Cuando tus labios hablaren cosas rectas.

Via koro sin tiru ne al pekuloj, Sed al timo antaŭ la Eternulo ĉiutage.

No tenga tu corazón envidia de los pecadores, Antes persevera en el temor de JEHOVÁ todo tiempo:

Ĉar ekzistas estonteco, Kaj via espero ne perdiĝos.

Porque ciertamente hay fin, Y tu esperanza no será cortada.

Aŭskultu vi, mia filo, kaj estu saĝa, Kaj direktu vian koron al la ĝusta vojo.

Oye tú, hijo mío, y sé sabio, Y endereza tu corazón al camino.

Ne estu inter la drinkantoj de vino, Inter tiuj, kiuj manĝas tro da viando;

No estés con los bebedores de vino, Ni con los comedores de carne:

Ĉar drinkemulo kaj manĝegemulo malriĉiĝos, Kaj dormemulo havos sur si ĉifonaĵojn.

Porque el bebedor y el comilón empobrecerán: Y el sueño hará vestir vestidos rotos.

Aŭskultu vian patron, kiu vin naskigis, Kaj ne malŝatu vian patrinon, kiam ŝi maljuniĝos.

Oye á tu padre, á aquel que te engendró; Y cuando tu madre envejeciere, no la menosprecies.

Veron aĉetu, kaj ne vendu saĝon Kaj instruon kaj prudenton.

Compra la verdad, y no la vendas; La sabiduría, la enseñanza, y la inteligencia.

Grandan ĝojon havas patro de virtulo, Kaj naskinto de saĝulo ĝojos pro li.

Mucho se alegrará el padre del justo: Y el que engendró sabio se gozará con él.

Via patro kaj via patrino ĝojos, Kaj via naskintino triumfos.

Alégrense tu padre y tu madre, Y gócese la que te engendró.

Donu, mia filo, vian koron al mi, Kaj al viaj okuloj plaĉu miaj vojoj.

Dame, hijo mío, tu corazón, Y miren tus ojos por mis caminos.

Ĉar malĉastulino estas profunda foso, Kaj fremda edzino estas malvasta puto.

Porque sima profunda es la ramera, Y pozo angosto la extraña.

Ŝi embuskas kiel rabisto, Kaj kolektas ĉirkaŭ si perfidulojn.

También ella, como robador, acecha, Y multiplica entre los hombres los prevaricadores.

Ĉe kiu estas ploro? ĉe kiu estas ĝemoj? ĉe kiu estas malpaco? Ĉe kiu estas plendoj? ĉe kiu estas senkaŭzaj batoj? Ĉe kiu estas malklaraj okuloj?

¿Para quién será el ay? ¿para quién el ay? ¿para quién las rencillas? ¿Para quién las quejas? ¿para quién las heridas en balde? ¿Para quién lo amoratado de los ojos?

Ĉe tiuj, kiuj sidas malfrue ĉe vino, Ĉe tiuj, kiuj venas, por gustumi aroman trinkaĵon.

Para los que se detienen mucho en el vino, Para los que van buscando la mistura.

Ne rigardu la vinon, kiel ruĝa ĝi estas, Kiel ĝi brilas en la pokalo, kiel glate ĝi eniras:

No mires al vino cuando rojea, Cuando resplandece su color en el vaso: Entrase suavemente;

En la fino ĝi mordas kiel serpento Kaj pikas kiel vipuro.

Mas al fin como serpiente morderá, Y como basilisco dará dolor:

Viaj okuloj vidos fremdaĵojn, Kaj via koro parolos malĝustaĵojn.

Tus ojos mirarán las extrañas, Y tu corazón hablará perversidades.

Kaj vi estos kiel dormanto meze de la maro, Kaj kiel dormanto sur la supro de masto.

Y serás como el que yace en medio de la mar, Ó como el que está en la punta de un mastelero.

Ili batis min, sed ĝi min ne doloris; Ili frapis min, sed mi ne sentis; Kiam mi vekiĝos, mi denove tion serĉos.

Y dirás: Hiriéronme, mas no me dolió; Azotáronme, mas no lo sentí; Cuando despertare, aun lo tornaré á buscar.