Proverbs 24

Ne sekvu malbonajn homojn, Kaj ne deziru esti kun ili;
Nie naśladuj ludzi złych, ani żądaj przebywać z nimi;
Ĉar ilia koro pensas pri perfortaĵo, Kaj ilia buŝo parolas malbonaĵon.
Albowiem serce ich myśli o drapiestwie, a wargi ich mówią o uciśnieniu.
Per saĝo konstruiĝas domo, Kaj per prudento ĝi fortikiĝas;
Mądrością bywa dom zbudowany, a roztropnością umocniony.
Kaj per sciado la ĉambroj pleniĝas Per ĉia havo grandvalora kaj agrabla.
Zaiste przez umiejętność komory napełnione bywają wszelakiemi bogactwami kosztownemi i wdzięcznemi.
Homo saĝa havas forton, Kaj homo prudenta estas potenca.
Człowiek mądry mocny jest, a mąż umiejętny przydaje siły.
Kun pripenso faru militon; Kaj venko venas per multe da konsilantoj.
Albowiem przez mądrą radę zwiedziesz bitwę, a wybawienie przez mnóstwo radców mieć będziesz.
Tro alta estas la saĝo por malsaĝulo; Ĉe la pordego li ne malfermos sian buŝon.
Wysokie są głupiemu mądrości; w bramie nie otworzy ust swoich.
Kiu intencas fari malbonon, Tiun oni nomas maliculo.
Kto myśli źle czynić, tego złośliwym zwać będą.
Malico de malsaĝulo estas peko; Kaj blasfemanto estas abomenaĵo por homo.
Zła myśl głupiego jest grzechem, a pośmiewca jest obrzydliwością ludzką.
Se vi montriĝis malforta en tago de mizero, Via forto estas ja malgranda.
Jeźli będziesz gnuśnym, tedy w dzień ucisku słaba będzie siła twoja.
Savu tiujn, kiujn oni prenis por mortigi, Kaj ne fortiriĝu de tiuj, kiuj estas kondamnitaj al morto.
Wybawiaj pojmanych na śmierć; a od tych, którzy idą na stracenie, nie odwracaj się.
Se vi diras: Ni tion ne sciis, La esploranto de koroj ja komprenas, Kaj la gardanto de via animo ja scias, Kaj Li redonas al homo laŭ liaj faroj.
Jeźli rzeczesz: Otośmy o tem nie wiedzieli; izali ten, który waży serca, nie rozumie? a ten, który strzeże duszy twojej, nie rozezna? i nie odda człowiekowi według uczynków jego?
Manĝu, mia filo, mielon, ĉar ĝi estas bona; Kaj la mieltavolo estas dolĉa por via gorĝo;
Jedz miód, synu mój! bo dobry, i plastr słodki podniebieniu twemu;
Tia estas por via animo la sciado de saĝo, se vi ĝin trovis, Kaj ekzistas estonteco, kaj via espero ne pereos.
Tak umiejętność mądrości duszy twojej, jeźliże ją znajdziesz; onać będzie nagrodą, a nadzieja twoja nie będzie wycięta.
Ne insidu, ho malvirtulo, kontraŭ la domo de virtulo; Ne ataku lian ripozejon;
Nie czyń zasadzki, niezbożniku! na przybytek sprawiedliwego, a nie przeszkadzaj odpocznieniu jego.
Ĉar sep fojojn virtulo falos, kaj tamen leviĝos; Sed malvirtuloj implikiĝas en la malfeliĉo.
Bo choć siedm kroć upada sprawiedliwy, przecie zaś powstaje; ale niezbożni wpadną w nieszczęście.
Kiam falas via malamiko, ne ĝoju, Kaj ĉe lia malfeliĉo via koro ne plezuriĝu;
Gdy upadnie nieprzyjaciel twój, nie ciesz się; i gdy się potknie, niech się nie raduje serce twoje;
Ĉar eble la Eternulo vidos, kaj tio ne plaĉos al Li, Kaj Li returnos de li Sian koleron.
Aby snać nie ujrzał Pan, a nie podobałoby się to w oczach jego, i odwróciłby od niego gniew swój na cię.
Ne koleru kontraŭ malbonfarantoj, Kaj ne enviu la malvirtulojn;
Nie gniewaj się dla złośników, ani się udawaj za niepobożnymi;
Ĉar la malbonulo ne havos estontecon; La lumilo de malvirtuloj estingiĝos.
Boć nie weźmie złośnik nagrody; pochodnia niepobożnych zgaśnie.
Timu, mia filo, la Eternulon kaj la reĝon; Kun ribeluloj ne komunikiĝu.
Synu mój! bój się Pana i króla, a z niestatecznymi nie mięszaj się;
Ĉar subite venos ilia pereo; Kaj kiu scias, kiam venos la puno de ambaŭ?
Boć znagła powstanie zginienie ich, a upadek obydwóch któż wie?
Ankaŭ ĉi tio estas vortoj de saĝuloj: Konsideri personojn ĉe juĝado estas ne bone.
I toć też mądrym należy: wzgląd mieć na osobę u sądu, nie dobra.
Kiu diras al malvirtulo: Vi estas virtulo, Tiun malbenos popoloj, tiun malamos gentoj.
Tego, który mówi niepobożnemu; Jesteś sprawiedliwy, będą ludzie przeklinać, a narody się nim brzydzić będą.
Sed kiuj faras riproĉojn, tiuj plaĉas, Kaj sur ilin venos bona beno.
Ale którzy go karzą, szczęśliwi będą, a przyjdzie na nich błogosławieństwo każdego dobrego.
Kiu respondas ĝustajn vortojn, Tiu kisas per la lipoj.
Pocałują wargi tego, co mówi słowa prawdziwe.
Plenumu vian laboron ekstere, Pretigu ĉion sur via kampo; Kaj poste aranĝu vian domon.
Rozrządź na polu robotę twoję, a sprawuj pilnie rolę swoję; a potem będziesz budował dom twój.
Ne atestu sen kaŭzo kontraŭ via proksimulo; Ĉu vi trompus per via buŝo?
Nie bądź świadkiem lekkomyślnym przeciw bliźniemu swemu, ani czyń łagodnych namów wargami swemi.
Ne diru: Kiel li agis kontraŭ mi, tiel mi agos kontraŭ li; Mi redonos al la homo laŭ lia faro.
Nie mów: Jako mi uczynił, tak mu uczynię; oddam mężowi temu według uczynku jego.
Mi pasis tra kampo de homo maldiligenta Kaj tra vinberĝardeno de sensaĝulo;
Szedłem przez pole męża leniwego a przez winnicę człowieka głupiego;
Kaj jen ĉie elkreskis urtiko, Ĉio estas kovrita de dornoj, Kaj la ŝtona muro estas detruita.
A oto porosła wszędzie ostem; pokrzywy wszystko pokryły, a płot kamienny jej rozwalił się.
Kaj kiam mi vidis, mi prenis ĝin en mian koron, Mi rigardis, kaj ricevis instruon:
Co ja ujrzawszy złożyłem to do serca mego, a widząc to wziąłem to ku przestrodze.
Iom da dormo, iom da dormeto, Iom da kunmeto de la manoj por kuŝado;
Trochę się prześpisz, trochę podrzemiesz, trochę złożysz ręce, abyś odpoczywał;
Kaj venos via malriĉeco kiel rabisto, Kaj via senhaveco kiel viro armita.
A wtem ubóstwo twoje przyjdzie jako podróżny, a niedostatek twój jako mąż zbrojny.