Proverbs 23

Kiam vi sidiĝos, por manĝi kun reganto, Rigardu bone, kio estas antaŭ vi;

When thou sittest to eat with a ruler, consider diligently what is before thee:

Kaj vi metu tranĉilon al via gorĝo, Se vi estas avidulo.

And put a knife to thy throat, if thou be a man given to appetite.

Ne deziru liajn bongustajn manĝojn; Ĉar ĝi estas trompa pano.

Be not desirous of his dainties: for they are deceitful meat.

Ne penu riĉiĝi; Forlasu vian pripensadon.

Labour not to be rich: cease from thine own wisdom.

Ĉu vi direktos viajn okulojn al ĝi? ĝi jam ne ekzistos; Ĉar riĉeco faras al si flugilojn kiel aglo, kaj forflugas al la ĉielo.

Wilt thou set thine eyes upon that which is not? for riches certainly make themselves wings; they fly away as an eagle toward heaven.

Ne manĝu panon de malbondeziranto, Kaj ne deziru liajn bongustajn manĝojn.

Eat thou not the bread of him that hath an evil eye, neither desire thou his dainty meats:

Ĉar kiaj estas la pensoj en lia animo, tia li ankaŭ estas: Manĝu kaj trinku, li diros al vi, Sed lia koro ne estas kun vi.

For as he thinketh in his heart, so is he: Eat and drink, saith he to thee; but his heart is not with thee.

La pecon, kiun vi manĝis, vi elvomos; Kaj vane vi perdis viajn agrablajn vortojn.

The morsel which thou hast eaten shalt thou vomit up, and lose thy sweet words.

En la orelojn de malsaĝulo ne parolu; Ĉar li malŝatos la saĝecon de viaj vortoj.

Speak not in the ears of a fool: for he will despise the wisdom of thy words.

Ne forŝovu la antikvajn limojn, Kaj sur la kampon de orfoj ne iru.

Remove not the old landmark; and enter not into the fields of the fatherless:

Ĉar ilia Liberiganto estas forta; Li defendos ilian aferon kontraŭ vi.

For their redeemer is mighty; he shall plead their cause with thee.

Elmetu vian koron al instruo Kaj viajn orelojn al paroloj de prudento.

Apply thine heart unto instruction, and thine ears to the words of knowledge.

Ne malvolu puni knabon: Se vi batos lin per kano, li ne mortos.

Withhold not correction from the child: for if thou beatest him with the rod, he shall not die.

Vi batos lin per kano, Kaj lian animon vi savos de Ŝeol.

Thou shalt beat him with the rod, and shalt deliver his soul from hell.

Mia filo, se via koro estos saĝa, Tiam ĝojos ankaŭ mia koro.

My son, if thine heart be wise, my heart shall rejoice, even mine.

Kaj mia internaĵo ĝojos, Kiam viaj lipoj parolos ĝustaĵon.

Yea, my reins shall rejoice, when thy lips speak right things.

Via koro sin tiru ne al pekuloj, Sed al timo antaŭ la Eternulo ĉiutage.

Let not thine heart envy sinners: but be thou in the fear of the LORD all the day long.

Ĉar ekzistas estonteco, Kaj via espero ne perdiĝos.

For surely there is an end; and thine expectation shall not be cut off.

Aŭskultu vi, mia filo, kaj estu saĝa, Kaj direktu vian koron al la ĝusta vojo.

Hear thou, my son, and be wise, and guide thine heart in the way.

Ne estu inter la drinkantoj de vino, Inter tiuj, kiuj manĝas tro da viando;

Be not among winebibbers; among riotous eaters of flesh:

Ĉar drinkemulo kaj manĝegemulo malriĉiĝos, Kaj dormemulo havos sur si ĉifonaĵojn.

For the drunkard and the glutton shall come to poverty: and drowsiness shall clothe a man with rags.

Aŭskultu vian patron, kiu vin naskigis, Kaj ne malŝatu vian patrinon, kiam ŝi maljuniĝos.

Hearken unto thy father that begat thee, and despise not thy mother when she is old.

Veron aĉetu, kaj ne vendu saĝon Kaj instruon kaj prudenton.

Buy the truth, and sell it not; also wisdom, and instruction, and understanding.

Grandan ĝojon havas patro de virtulo, Kaj naskinto de saĝulo ĝojos pro li.

The father of the righteous shall greatly rejoice: and he that begetteth a wise child shall have joy of him.

Via patro kaj via patrino ĝojos, Kaj via naskintino triumfos.

Thy father and thy mother shall be glad, and she that bare thee shall rejoice.

Donu, mia filo, vian koron al mi, Kaj al viaj okuloj plaĉu miaj vojoj.

My son, give me thine heart, and let thine eyes observe my ways.

Ĉar malĉastulino estas profunda foso, Kaj fremda edzino estas malvasta puto.

For a whore is a deep ditch; and a strange woman is a narrow pit.

Ŝi embuskas kiel rabisto, Kaj kolektas ĉirkaŭ si perfidulojn.

She also lieth in wait as for a prey, and increaseth the transgressors among men.

Ĉe kiu estas ploro? ĉe kiu estas ĝemoj? ĉe kiu estas malpaco? Ĉe kiu estas plendoj? ĉe kiu estas senkaŭzaj batoj? Ĉe kiu estas malklaraj okuloj?

Who hath woe? who hath sorrow? who hath contentions? who hath babbling? who hath wounds without cause? who hath redness of eyes?

Ĉe tiuj, kiuj sidas malfrue ĉe vino, Ĉe tiuj, kiuj venas, por gustumi aroman trinkaĵon.

They that tarry long at the wine; they that go to seek mixed wine.

Ne rigardu la vinon, kiel ruĝa ĝi estas, Kiel ĝi brilas en la pokalo, kiel glate ĝi eniras:

Look not thou upon the wine when it is red, when it giveth his colour in the cup, when it moveth itself aright.

En la fino ĝi mordas kiel serpento Kaj pikas kiel vipuro.

At the last it biteth like a serpent, and stingeth like an adder.

Viaj okuloj vidos fremdaĵojn, Kaj via koro parolos malĝustaĵojn.

Thine eyes shall behold strange women, and thine heart shall utter perverse things.

Kaj vi estos kiel dormanto meze de la maro, Kaj kiel dormanto sur la supro de masto.

Yea, thou shalt be as he that lieth down in the midst of the sea, or as he that lieth upon the top of a mast.

Ili batis min, sed ĝi min ne doloris; Ili frapis min, sed mi ne sentis; Kiam mi vekiĝos, mi denove tion serĉos.

They have stricken me, shalt thou say, and I was not sick; they have beaten me, and I felt it not: when shall I awake? I will seek it yet again.