Proverbs 24

Ne sekvu malbonajn homojn, Kaj ne deziru esti kun ili;

Ne irígykedjél a gonosztevőkre, se ne kivánj azokkal lenni.

Ĉar ilia koro pensas pri perfortaĵo, Kaj ilia buŝo parolas malbonaĵon.

Mert pusztítást gondol az ő szívök, és bajt szólnak az ő ajkaik.

Per saĝo konstruiĝas domo, Kaj per prudento ĝi fortikiĝas;

Bölcseség által építtetik a ház, és értelemmel erősíttetik meg.

Kaj per sciado la ĉambroj pleniĝas Per ĉia havo grandvalora kaj agrabla.

És tudomány által telnek meg a kamarák minden drága és gyönyörűséges marhával.

Homo saĝa havas forton, Kaj homo prudenta estas potenca.

A bölcs férfiú erős, és a tudós ember nagy erejű.

Kun pripenso faru militon; Kaj venko venas per multe da konsilantoj.

Mert az eszes tanácsokkal viselhetsz hadat hasznodra; és a megmaradás a tanácsosok sokasága által van.

Tro alta estas la saĝo por malsaĝulo; Ĉe la pordego li ne malfermos sian buŝon.

Magas a bolondnak a bölcseség; a kapuban nem nyitja meg az ő száját.

Kiu intencas fari malbonon, Tiun oni nomas maliculo.

A ki azon gondolkodik, hogy gonoszt cselekedjék, azt cselszövőnek hívják.

Malico de malsaĝulo estas peko; Kaj blasfemanto estas abomenaĵo por homo.

A balgatag dolognak gondolása bűn; és a rágalmazó az ember előtt útálatos.

Se vi montriĝis malforta en tago de mizero, Via forto estas ja malgranda.

Ha lágyan viselted magadat a nyomorúságnak idején: szűk a te erőd.

Savu tiujn, kiujn oni prenis por mortigi, Kaj ne fortiriĝu de tiuj, kiuj estas kondamnitaj al morto.

Szabadítsd meg azokat, a kik a halálra vitetnek, és a kik a megöletésre tántorognak, tartóztasd meg!

Se vi diras: Ni tion ne sciis, La esploranto de koroj ja komprenas, Kaj la gardanto de via animo ja scias, Kaj Li redonas al homo laŭ liaj faroj.

Ha azt mondanád: ímé, nem tudtuk ezt; nemde, a ki vizsgálja az elméket, ő érti, és a ki őrzi a te lelkedet, ő tudja? és kinek-kinek az ő cselekedetei szerint fizet.

Manĝu, mia filo, mielon, ĉar ĝi estas bona; Kaj la mieltavolo estas dolĉa por via gorĝo;

Egyél, fiam, mézet, mert jó; és a színméz édes a te ínyednek.

Tia estas por via animo la sciado de saĝo, se vi ĝin trovis, Kaj ekzistas estonteco, kaj via espero ne pereos.

Ilyennek ismerd a bölcseséget a te lelkedre nézve: ha azt megtalálod, akkor lesz jó véged, és a te reménységed el nem vész!

Ne insidu, ho malvirtulo, kontraŭ la domo de virtulo; Ne ataku lian ripozejon;

Ne leselkedjél, oh te istentelen, az igaznak háza ellen, ne pusztítsd el az ő ágyasházát!

Ĉar sep fojojn virtulo falos, kaj tamen leviĝos; Sed malvirtuloj implikiĝas en la malfeliĉo.

Mert ha hétszer elesik is az igaz, ugyan felkél azért; az istentelenek pedig *csak egy* nyavalyával is elvesznek.

Kiam falas via malamiko, ne ĝoju, Kaj ĉe lia malfeliĉo via koro ne plezuriĝu;

Mikor elesik a te ellenséged: ne örülj; és mikor megütközik: ne vígadjon a te szíved,

Ĉar eble la Eternulo vidos, kaj tio ne plaĉos al Li, Kaj Li returnos de li Sian koleron.

Hogy az Úr meg ne lássa és gonosz ne legyen szemeiben, és el ne fordítsa arról az ő haragját *te reád.*

Ne koleru kontraŭ malbonfarantoj, Kaj ne enviu la malvirtulojn;

Ne gerjedj haragra a gonosztevők ellen, ne irígykedjél az istentelenekre;

Ĉar la malbonulo ne havos estontecon; La lumilo de malvirtuloj estingiĝos.

Mert a gonosznak nem lesz *jó* vége, az istentelenek szövétneke kialszik.

Timu, mia filo, la Eternulon kaj la reĝon; Kun ribeluloj ne komunikiĝu.

Féld az Urat, fiam, és a királyt; a pártütők közé ne elegyedjél.

Ĉar subite venos ilia pereo; Kaj kiu scias, kiam venos la puno de ambaŭ?

Mert hirtelenséggel feltámad az ő nyomorúságok, és e két rendbeliek büntetését ki tudja?

Ankaŭ ĉi tio estas vortoj de saĝuloj: Konsideri personojn ĉe juĝado estas ne bone.

Ezek is a bölcsek *szavai.* Személyt válogatni az ítéletben nem jó.

Kiu diras al malvirtulo: Vi estas virtulo, Tiun malbenos popoloj, tiun malamos gentoj.

A ki azt mondja az istentelennek: igaz vagy, ezt megátkozzák a népek, megútálják a nemzetek.

Sed kiuj faras riproĉojn, tiuj plaĉas, Kaj sur ilin venos bona beno.

A kik pedig megfeddik *a bűnöst,* azoknak gyönyörűségökre lesz, és jó áldás száll reájok!

Kiu respondas ĝustajn vortojn, Tiu kisas per la lipoj.

Ajkakat csókolgat az, a ki igaz beszédeket felel.

Plenumu vian laboron ekstere, Pretigu ĉion sur via kampo; Kaj poste aranĝu vian domon.

Szerezd el kivül a te dolgodat, és készíts elő a te meződben; annakutána építsd a házadat.

Ne atestu sen kaŭzo kontraŭ via proksimulo; Ĉu vi trompus per via buŝo?

Ne légy bizonyság ok nélkül a te felebarátod ellen; avagy ámítanál-é *valakit* a te ajkaiddal?

Ne diru: Kiel li agis kontraŭ mi, tiel mi agos kontraŭ li; Mi redonos al la homo laŭ lia faro.

Ne mondd ezt: a miképen cselekedett én velem, úgy cselekszem ő vele; megfizetek az embernek az ő cselekedete szerint.

Mi pasis tra kampo de homo maldiligenta Kaj tra vinberĝardeno de sensaĝulo;

A rest embernek mezejénél elmenék, és az esztelennek szőleje mellett.

Kaj jen ĉie elkreskis urtiko, Ĉio estas kovrita de dornoj, Kaj la ŝtona muro estas detruita.

És ímé, mindenütt felverte a tövis, és színét elfedte a gyom; és kőgyepüje elromlott vala.

Kaj kiam mi vidis, mi prenis ĝin en mian koron, Mi rigardis, kaj ricevis instruon:

Melyet én látván gondolkodám, és nézvén, *ezt* a tanulságot vevém abból:

Iom da dormo, iom da dormeto, Iom da kunmeto de la manoj por kuŝado;

Egy kis álom, egy kis szunynyadás, egy kis kézösszetevés az alvásra,

Kaj venos via malriĉeco kiel rabisto, Kaj via senhaveco kiel viro armita.

És így jő el, mint az útonjáró, a te szegénységed, és a te szükséged, mint a paizsos férfiú.